امضاء ( تنفیذ )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
امضاء: اجازه کردن ( تنفیذ ) علامت هویّت شخص در پای اسناد.
معنای اول در مورد شارع، حاکم، ولّی و مالک صدق می‌کند مانند این که حاکمی حکم حاکم دیگر را تنفیذ کند یا در بیع فضولی مالک، معامله را امضا نماید (--' تنفیذ) .
از معنای دوم به مناسبت در باب‌های اجتهاد و تقلید، وقف و وصیّت سخن رفته است.
امروزه، امضا مانند مُهر (--' مُهر) و اثر انگشت (--' اثر انگشت) یکی از شواهد صدق انتساب اسناد، مدارک، نوشته و
________________________________________
663
مانند آن - همچون چک، سفته، وصیّت نامه، وقف نامه و فتوای مجتهد - به صاحب امضا است، امّا در فقه در صورتی حجّت است که یقین آور باشد. بنا بر این، در صورتی که صدق انتساب امضا به صاحب آن یقینی باشد و معلوم شود که امضا کننده قصد انشاء (--' انشاء) داشته است، حجّت است و عمل و نیز حکم بر طبق آن جایز می‌باشد، ولی اگر انتساب آن به صاحبش و یا قصد انشاء معلوم نباشد حجیّت شرعی ندارد. 1
امضای خلاف شرع، الزام آور نیست. برای مثال، کسی که پس از طلاق رجعی (--' طلاق رجعی) امضا بدهد که دیگر به آن زن رجوع نکند، این امضا او را از حق رجوع باز نمی‌دارد. 2
1 - مجمع المسائل 3 141 و تحریر الوسیلة 2 94.
2 - مجمع المسائل 2 255.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 662