جهات ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ جهات ( فقه )

◄ جلو

◄ جهت سپاه دشمن به غیر قبله

◄ جهت قبله

◄ جهت کعبه

◄ راست ( سمت راست )

◄ مشرق

◄ مغرب ( جهت )

◄ پشت ( جهت )

◄ چپ

توضیح مفهومی

جهت: سَمت.

آنچه را که متحرک با حرکت خود آن را قصد می‏کند، جهت گویند؛ خواه حسّی باشد یا معنوی.

از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، حج، وقف و وصیّت سخن گفته‏اند.

جهت کعبه: قبله کسانی که کعبه را می‏بینند خود کعبه است؛ امّا قبله کسانی که دور از مسجد الحرام زندگی می‏کنند بنابر قول بسیاری از فقها جهت کعبه می‏باشد) ر قبله (. کلمات فقها در مراد از جهت مختلف است. سمتی که کعبه در آن است و سمتی‏که گمان می‏رود کعبه در آن باشد از جمله آنها است. 1

وقف بر جهت: وقف به اعتبار موقوفٌ علیه به وقف خاص و وقف عام تقسیم می‏شود. از مصادیق وقف عام، وقف بر جهت عام - مانند مساجد و مدارس - است2) ر وقف (.

وقف بر جهت حرام، مانند وقف مالی برای تدوین یا ترویج کتب ضالّه) ر کتب ضالّه (، همچنین وقف مالی برای کلیسا جهت تعمیر یا فرش کردن و مانند آن صحیح نیست. البته مورد آخر از کافر صحیح است. 3

وصیّت برای جهت: وصیّت کردن برای جهت عام، مانند فقرا، سادات، ساختن مساجد، مدارس و بازسازی مشاهد مشرّفه) ر مشاهد مشرّفه (صحیح است و نیازی به قبول طرف و حتی اذن حاکم شرع نیست. 4

جهات چهارگانه) شمال، جنوب، شرق و غرب (: چنانچه آب برای وضو یا غسل یافت نشود، جست‌و‌جو از آن در آبادی تا حدّ یأس از وجود آن، و در بیابان به قول مشهور، در زمین ناهموار به اندازه بُرد یک تیر) حدود دویست گام (و در زمین هموار به اندازه برد دو تیر از چهار جهت واجب است5) ر تیمّم (.

به قول مشهور، با فقدان علم و نیز ظن به قبله و وسعت وقت به سمت هر یک از چهار جهت یک نماز گزارده می‏شود. 6

نماز گزاردن بین قبرها بنابر مشهور مکروه است؛ مگر آنکه بین نماز گزار و قبر

________________________________________

148

از چهار جهت به اندازه ده ذراع) ر ذراع (فاصله باشد. 7

بنابر قول منسوب به مشهور، حج تمتّع وظیفه کسی است که فاصله محلّ زندگی‏اش تا مکّه یا مسجد الحرام - بنابر اختلاف اقوال - از هر جهت شانزده فرسخ) حدود 86 کیلومتر (باشد. 8

1. مستمسک العروة 2 179 - 176 /5. تحریر الوسیلة 4 71. 3 70 /2. الروضةالبهیة 5 20 - 19 /5. جواهرالکلام 352 /8. 7 409 /7. 6 80 -79 /5 و 8 360. الروضة البهیة 204 /2؛ العروة الوثقی 600 - 599 /4.