امتاع
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ِمتاع: اباحه تصرف در مالی بدون عوض.
امتاع مقابل تملیک است. بنا بر این، در صورت امتاع مالی، تصرفات مالکانه در آن همچون فروختن، جایز نیست و تنها، استفاده از آن مباح است. از این عنوان در باب نکاح سخن رفته است.
امتاع نفقه: آنچه شوهر به عنوان نفقه به زن می‌پردازد بر سه قسم است:
1. نفقه‌ای که ملک زن می‌گردد و آن در چیزهایی است که لازمه استفاده از آن‌ها، تلف شدن است مانند غذا و صابون.
2. نفقه‌ای که امتاع است؛ زیرا تملیک در این قسم از نفقه معتبر نیست و زن، تنها، حق استفاده از آن را دارد و لازمه استفاده از آن‌ها تلف شدن نیست مانند خانه و خدمتکار.
3. نفقه‌ای که در ملک یا امتاع بودن آن اختلاف است و آن در چیزهایی است که پس از مدّتی استفاده، به تدریج تلف می‌شوند مانند لباس، فرش و رختخواب.
برای ملک یا امتاع بودن نفقه فوایدی ذکر شده است از جمله آن که در صورت فرسوده و کهنه شدن نفقه همچون لباس قبل از گذشت مدّت متعارف برای استفاده از آن، بنا بر قول به ملکیّت، بر شوهر تهیّه بدل آن واجب نیست و بنا بر قول به امتاع، واجب است. البته این فایده و سایر فوایدی که ذکر شده، از سوی برخی مورد مناقشه و اشکال قرار گرفته است. 1
نفقه خویشاوندان از هر نوع که باشد، امتاع است، نه ملک 2 (--' نفقه) .
1 - جواهر الکلام 31 346 - 350 و مسالک الافهام 8 462 - 466.
2 - جواهر الکلام 31 37.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 655
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
اباحه تصرف در مالی بدون عوض