عملکردها

امتاع

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

ِمتاع: اباحه تصرف در مالی بدون عوض.

امتاع مقابل تملیک است. بنا بر این، در صورت امتاع مالی، تصرفات مالکانه در آن همچون فروختن، جایز نیست و تنها، استفاده از آن مباح است. از این عنوان در باب نکاح سخن رفته است.

امتاع نفقه: آنچه شوهر به عنوان نفقه به زن می‌پردازد بر سه قسم است:

1. نفقه‌ای که ملک زن می‌گردد و آن در چیزهایی است که لازمه استفاده از آن‌ها، تلف شدن است مانند غذا و صابون.

2. نفقه‌ای که امتاع است؛ زیرا تملیک در این قسم از نفقه معتبر نیست و زن، تنها، حق استفاده از آن را دارد و لازمه استفاده از آن‌ها تلف شدن نیست مانند خانه و خدمتکار.

3. نفقه‌ای که در ملک یا امتاع بودن آن اختلاف است و آن در چیزهایی است که پس از مدّتی استفاده، به تدریج تلف می‌شوند مانند لباس، فرش و رختخواب.

برای ملک یا امتاع بودن نفقه فوایدی ذکر شده است از جمله آن که در صورت فرسوده و کهنه شدن نفقه همچون لباس قبل از گذشت مدّت متعارف برای استفاده از آن، بنا بر قول به ملکیّت، بر شوهر تهیّه بدل آن واجب نیست و بنا بر قول به امتاع، واجب است. البته این فایده و سایر فوایدی که ذکر شده، از سوی برخی مورد مناقشه و اشکال قرار گرفته است. 1

نفقه خویشاوندان از هر نوع که باشد، امتاع است، نه ملک 2 (--' نفقه) .

1 - جواهر الکلام 31 346 - 350 و مسالک الافهام 8 462 - 466.

2 - جواهر الکلام 31 37.

منابع

  1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 655

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

اباحه تصرف در مالی بدون عوض

اعم

اباحه ( خاص )

اخص

امتاع مالی، امتاع نفقه

وابسته

نفقه زوجه دائم غیر ناشزه

منابع

  • جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 31 : صفحه (346-350)
  • فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 655