تسویه ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تسویه
تَسویه: رعایت مساوات، راست و برابر کردن چیزی نسبت به چیزی دیگر.
از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، زکات، تجارت، وقف، هبه، وصیّت، نکاح و قضاء سخن گفته شده است.
اقسام: تسویه بر حسب موارد آن به واجب و مستحب تقسیم میشود.
تسویه واجب: بنابر قول مشهور در صورتی که دو طرف دعوا) متخاصمین (هر دو مسلمان یا کافر باشند بر قاضی واجب است در نگاه و سلام کردن، سخن گفتن، نشستن، سکوت و غیر آن از انواع اکرام، میان آن دو، برابری و مساوات را رعایت نماید. 1 برخی قائل به استحباب آن بر قاضی شدهاند. 2
کسی که برای گروهی - همچون فرزندان یا خویشان - مالی را وقف یا وصیّت کرده و در عطا به برتری بعضی نسبت به بعض دیگر تصریح نکرده است، در دادن مال مورد وصیّت یا حاصل وقف، رعایت تساوی میان آنان واجب است. 3
تسویه مستحب: موارد ذیل مستحب است: تسویه خاک قبر با زمین پس از دفن میّت؛ 4 تسویه پشت و موازی قرار دادن گردن با آن5 و نیز تسویه دو زانو در حال رکوع؛ 6 تسویه صفهای نماز جماعت به برابر کردن دوشهای نمازگزاران؛ 7 برابری
در پرداخت زکات میان مستحقان در صورت نبودِ جهت برتری؛ 8 تسویه معلّم میان دانش آموزان در آموزش؛ 9 تسویه فروشنده بین خریداران به عدم فرق میان کوچک و بزرگ و اهل چانه و غیر اهل چانه؛ 10 تسویه بین فرزندان در بخشش مگر در صورت وجود خصوصیتی در برخی که موجب برتری وی بر دیگران باشد11 و تسویه شوهر بین همسران خویش در نفقه، حسن معاشرت، آمیزش و دیگر موارد. 12
) ر تساوی (
1. الروضة البهیة 2 72 /3. المراسم العلویة/ 231؛ مختلف الشیعة 3 403 /8. جواهر الکلام 51 /28 و 5 308 /4. 4 385. قواعد الاحکام 6 276 /1. الدروسالشرعیة 8 222. 7 178 /1. الروضة البهیة 55 /2 و 9 61. الدروس الشرعیة 10 176 /3. المختصرالنافع/ 120؛ جامع المقاصد 11 50 /4. جواهرالکلام 183 - 182/28و191؛ العروة الوثقی ) تکملة ( 12 169 /2. جواهرالکلام.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 481
اصطلاحنامه
اعم
اخص
- تسویه بین خصمان
- به لحاظ زوجه:
- تسویه در آمیزش زوجات، تسویه در توجه به زوجات، تسویه در خوشرویی بین زوجات، تسویه در نفقه زوجات
- به لحاظ عطیه:
- تسویه در عطیه به ابوین، تسویه در عطیه به فرزند