مجمل فعلی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مجمل فعلی : عمل دارای ابهام از نظر جهت صدور
مجمل فعلی، به عملی گفته می‌شود که در خارج از کسی سر می‌زند ولی علت وقوع آن روشن نیست؛ یعنی معلوم نیست شخص، آن را به چه قصدی ـ وجوب، استحباب یا اباحه ـ انجام داده است؛ بنابراین، اگر معصوم (ع) در موردی، عملی ـ عبادت یا معامله ـ را به جا آورد و معلوم نباشد آن را به قصد وجوب انجام داده است یا به قصد استحباب، گفته می‌شود فعل او مجمل است، مانند این که معصوم (ع) در جلسه‌ای که مخالفان شیعه یا افراد مشکوک به مخالفت، در آن حضور دارند، به روش خاصی وضو بگیرد و نتوان دریافت آیا وضوی شرعی واقعی همین است یا این که آن حضرت از باب تقیه چنین وضویی گرفته است.
و یا برای مثال، می‌دانیم امام (ع) در نماز همیشه جلسه استراحت را به جا می‌آورد، ولی معلوم نیست این عمل را به قصد وجوب انجام می‌دهد یا به قصد استحباب؛ از این رو، فعل ایشان مجمل می‌شود.
نکته:
در این که مجمل فقط شامل اجمال در لفظ می‌شود یا اجمال در عمل را نیز در بر می‌گیرد، اختلاف است؛ برخی معتقدند مجمل در اصطلاح علم اصول به اجمال در لفظ اختصاص دارد و از باب تسامح، بر فعل و کار، مجمل اطلاق شده است، و عده‌ای دیگر بر این باورند که مجمل هم لفظ و هم کار مجمل را در بر می‌گیرد.
پانوشت
منابع
- قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 332
- تحریرالمعالم : صفحه 137
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 152
- مبادی فقه و اصول : صفحه 231
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مجمل فعلی به زیرصفحه مجمل فعلی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.