لفظ مرتجل
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
لفظ مرتجل : لفظ مستعمَل در معنایی غیر از معنای اوّل، بدون متروک شدن معنای اوّل
لفظ مرتجل، از اقسام لفظ متعدد المعنی است، و در تعریف آن اختلاف وجود دارد.
برخی گفته‌اند: لفظ مرتجل لفظی است که برای معنایی وضع شده، سپس در معنای دیگر ـ بدون لحاظ مناسبت ـ استعمال گردیده و استعمالش در آن معنا غلبه پیدا کرده است. [۱]
برخی دیگر می‌گویند: لفظ مرتجل نخست برای معنایی وضع شده و سپس برای معنایی دیگر استعمال و برای آن نیز وضع شده است.
بیش تر اَعلام شخصی مرتجل هستند، مانند لفظ اسد که نخست برای معنای شیر، وضع شده و سپس اسم کسی قرار داده شده است.
نکته:
لفظ منقول و مرتجل، مانند هم هستند، با این تفاوت که اوّلاً: معنای اول در منقول مهجور می‌شود، اما در مرتجل مهجور نمی‌شود، ثانیاً: میان معنای اول و دوم در منقول مناسبت وجود دارد؛ بر خلاف مرتجل.
پانوشت
منابع
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه (34-35)
- مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 62
- بدایع الافکار : صفحه (54-55)
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 228
- کتاب التعریفات : صفحه 91
- المنطق : صفحه 40
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «لفظ مرتجل» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه لفظ مرتجل به زیرصفحه لفظ مرتجل/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.