استخاره ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
استخاره
استخاره: درخواست توفیق و راهنمایی از خداوند در کار مورد نظر به بهترین و نیکو ترین چیز. 1
استخاره عبارت است از آن که انسان در کاری که قصد انجام آن را دارد، از خداوند بخواهد که او را به آنچه خیر و صلاح او است - اعم از انجام فعل یا ترک آن و یا مخیّر بودن بین فعل و ترک - راهنمایی و موفق کند.
برخی برای استخاره چهار معنا ذکر کرده‌اند:
1. درخواست اختیار خیر از خداوند برای بنده.
2. درخواست آگاهی بخشی بر آنچه خیر است.
3. درخواست فراهم آمدن آنچه خیر است.
4. طلب عزم بر آنچه خیر است. 2
برخی دیگر، دو معنای آخر را به دو معنای اول باز گردانده‌اند. 3 برخی نیز
همه معانی را به معنایی که در شناسه آمده است، ارجاع داده‌اند.
از این عنوان در باب صلات به مناسبت ذکر نماز استخاره (--» نماز استخاره) سخن گفته است.
حکم: استخاره برای ترک واجب و انجام حرام، صحیح نیست، لیکن برای بقیّه کارها حتی ترک امر مستحب یا انجام مکروه در صورت شکّ در بقای رجحان، مستحب 4 و ترک آن، مکروه است. 5
انواع: برای استخاره انواع گوناگونی ذکر شده است که مهم ترین آن‌ها عبارتند از:
1. استخاره به نماز و دعا. 6
2. استخاره به نماز، دعا و رقعه. 7
3. استخاره به دعا. 8
4. استخاره به دعا و مشورت. 9
5. استخاره به دعا و گرفتن یک قبضه از دانه‌های تسبیح یا سنگریزه. 10
6. استخاره به قرآن. 11
برخی گفته‌اند انواع ذکر شده در باب استخاره برای نمونه است. بنا بر این، استخاره به هر کیفیّت مباح، جایز است؛ هر چند بهتر است به انواع یاد شده اکتفا شود، 12 لیکن برخی در آن تأمّل کرده‌اند. 13
نیابت: عنوان نیابت در استخاره در کلمات بسیاری از فقها نیامده است. برخی نیز که متعرّض مسأله شده‌اند، با اعتراف به نبودن روایت صریح بر جواز آن، به اطلاقات ادلّه وکالت برای جواز آن استناد کرده‌اند؛ 14 هر چند برخی دیگر بر آن اشکال گرفته‌اند. 15
آداب: غسل یا وضو داشتن هنگام استخاره، انجام استخاره در زمان و مکان مقدّس مانند روز جمعه و مسجد و مشاهد مشرّفه، به ویژه نزد قبر امام حسین علیه السّلام، رو به قبله بودن، سخن نگفتن در بین استخاره و شرط کردن عافیت در آنچه که خداوند برای او اختیار می‌کند و رعایت سایر آنچه که در استجابت دعا مؤثّر است، از آداب استخاره شمرده شده است. 16
(--» نماز استخاره)
1 - مهذّب الاحکام 9 97.
2 - الحدائق الناضرة 10 524 - 526.
3 - جواهر الکلام 12 162.
4 - الحدائق الناضرة 10 531 و کشف الغطاء
5 - مهذّب الاحکام 9 105.
6 - وسائل الشیعة 8 63 - 68.
7 - 68 - 72.
8 - 74 - 78.
9 - 75.
10 - 81.
11 - 78.
12 - مهذّب الاحکام 9 101.
13 - جواهر الکلام 12 174.
14 - الحدائق الناضرة 10 532.
15 - جواهر الکلام 12 175.
16 - 162.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 401
اصطلاح‌نامه
یادداشت دامنه
اعم از استخاره مصطلح ( استخاره با قرآن ، تسبیح و مانند آن ) و استخاره به معنای مطلق طلب خیر از خدای سبحان.
اعم
اخص
- استخاره بعد نماز، استخاره در اینترنت، استخاره در عافیت، استخاره رو به قبله، استخاره قبل از سفر، استخاره مکرر
- به لحاظ زمان ومکان:
- استخاره در زمان شریف، استخاره در مکان مقدس
- به لحاظ عقد و ایقاع:
- استخاره برای ازدواج، استخاره برای طلاق
- به لحاظ نوع:
- استخاره به بنادق، استخاره به تسبیح، استخاره به دعا، استخاره به رقاع، استخاره به سنگ ریزه، استخاره به قرآن، استخاره به قرعه، استخاره به مشاوره، استخاره به نماز، استخاره جلاله، استخاره علی بن الحسین ( ع )، استخاره قلبی
وابسته
- آداب استخاره، استغفار قبل از استخاره، استقبال در استخاره، افضل استخاره، تفأّل، دعا برای استخاره، روزه قبل استخاره، طلب عافیت در استخاره، طیره، عدم کلام در استخاره، عمل بدون استخاره، عَمَل به استخاره، غسل استخاره، غسل قبل از استخاره، قرعه ( فقه )، مباحات ( فقه )، مستحبات ( فقه )، مستخیر، مشروعیت استخاره، نماز استخاره، نیابت در استخاره
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه استخاره ( فقه ) به زیرصفحه استخاره ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==index.php?catid=50