خیار شرط
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
خیار اشتراط
خیار اشتراط ) خیار تخلّف شرط(: تسلّط فروشنده یا خریدار بر فسخ عقد به سبب تخلّف مشروطٌ علیه از شرط.
تفاوت خیار اشتراط با خیار شرط) ر خیار شرط (آن است که سبب ثبوت
خیار اشتراط، تخلّف مشروطٌ علیه از شرط و عدم وفا به آن است؛ در حالی که سبب خیار شرط، شرط کردن خیار در عقد است. از آن در باب تجارت سخن گفتهاند.
موضوع خیار اشتراط، هر عقد لازمی است که متضمن شرط یا شرایط صحیح و لازم الوفا بوده و مشروط علیه از وفا کردن به آن سر باز زده باشد. در این صورت برای مشروط له خیار ثابت میشود. 1
ثبوت خیار اشتراط با تخلّف مشروط علیه از شرط، اتفاقی است؛ لیکن در اینکه وفا به شرط بر مشروط علیه واجب، و تخلف از آن گناه است یا نه، اختلاف است. بنابر قول به وجوب وفا، در اینکه به صرف عدم وفا، خیار ثابت میشود یا تنها در صورت عدم امکان تحصیل شرط، حتّی با اجبار مشروط علیه بر وفا به شرط، از سوی حاکم، اختلاف است. برخی، مشروط له را در صورت عدم وفای مشروط علیه به شرط، بین اجبار او به وفا در صورت امکان، و اِعمال حقّ خیار) فسخ عقد (مخیّر دانستهاند. 2
صحّت شرط ضمن عقد منوط به این امور است: مقدور باشد، مشروع باشد، دارای غرض عقلایی درخور اعتنا باشد، مخالف کتاب و سنّت نباشد، منافی مقتضای عقد نباشد و معلوم باشد) نه مجهول و مبهم (3) ر شرط (.
1. مصطلحات الفقه/ 2 239. مستند الشیعة 3 410 - 409 /14. کتاب المکاسب 58 - 15 /.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 540
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «خیار شرط» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- خیار شرط بیگانه، خیار شرط مجهول
- به لحاظ اتصال مدت:
- خیار شرط با اتصال مدت، خیار شرط با انفصال مدت
- به لحاظ امضای وکیل و موکل:
- خیار شرط با امضای موکل، خیار شرط با امضای وکیل
- به لحاظ بقای خیار:
- خیار شرط بعد تصرف، خیار شرط بعد تلف
- به لحاظ عقد:
- خیار شرط در اجاره، خیار شرط در اقاله، خیار شرط در بیع، خیار شرط در حواله، خیار شرط در صلح، خیار شرط در ضمان، خیار شرط در طلاق، خیار شرط در عتق، خیار شرط در قرض، خیار شرط در قسمت، خیار شرط در کفالت، خیار شرط در مزارعه، خیار شرط در مسابقه، خیار شرط در مساقات، خیار شرط در معاطات، خیار شرط در نکاح، خیار شرط در هبه، خیار شرط در وصیت، خیار شرط در وقف، خیار شرط در وکالت
- به لحاظ فسخ وکیل و موکل:
- خیار شرط با فسخ موکل، خیار شرط با فسخ وکیل
- به لحاظ مدت:
- خیار شرط با مدت مجهول، خیار شرط بدون مدت
- به لحاظ نوع شرط:
- خیار شرط به رد ثمن، خیار شرط به رد مبیع، خیار شرط مشورت
وابسته
- اجاره مشروط، اجتماع خیارات، ارث خیار شرط، اسقاط خیار شرط ( فقه )، تلف در زمان خیار، خودداری از وفا به شرط، سقوط خیار شرط، شرط خیار، شرط موجب خیار، مبدأ خیار شرط، مدت خیار شرط، مسقطات خیار شرط، مشروعیت خیار شرط، نکاح با خیار شرط
== منابع ==index.php?catid=50
- الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 3 : صفحه 452
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 20 : صفحه 77، 154
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 519
- تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 11 : صفحه (37-38)
- جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 3 : صفحه 152
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 4 : صفحه 291، 303
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8 : صفحه 399
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 23 : صفحه 32
- ریاض المسائل جلد 5 : صفحه 112
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 540، 548
- کتاب البیع جلد 4 : صفحه 207
- کتاب المکاسب جلد 5 : صفحه 111
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 201
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 10 : صفحه 963
- مهذب الاحکام جلد 17 : صفحه 111، 117