تشهد نماز

مفاد: مفاد تشهّد عبارت است از شهادت به یگانگی خداوند و نفی شریک برای او، شهادت به مقام عبودیت و رسالت پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله و درود و صلوات بر آن حضرت و خاندان پاک او. 1

جایگاه: تشهّد در نمازهای دو رکعتی بعد از سجده دوم از رکعت دوم، در نماز سه رکعتی بعد از سجده دوم از رکعت دوم و سوم و در نمازهای چهار رکعتی بعد از سجده دوم از رکعت دوم و چهارم و در نماز یک رکعتیِ وتر بعد از سجده دوم از رکعت اوّل انجام می‏شود.

حکم: تشهّد در نماز دو رکعتی یک بار و در نمازهای سه رکعتی و چهار رکعتی دو بار واجب است خوانده شود؛ لیکن رکن نیست؛ از این‏رو، ترک سهوی آن موجب بطلان نماز نمی‏شود؛ 2 لیکن در این صورت اگر پیش از رکوع رکعت سوم متذکّر آن شود باید بنشیند و تشهّد را بخواند و چنانچه بعد از رکوع یادآور شود بعد از فراغ از نماز بنابر مشهور باید قضای آن را به اضافه دو سجده سهو) ر سجده سهو (به‏جا آورد.

________________________________________

495

در ترک سهویِ تشهّد آخر، چنانچه پیش از اتمام سلام یا پس از آن لیکن قبل از انجام دادن منافیات نماز متذکّر شود باید آن را تدارک کند، سپس سلام را بگوید و دو سجده سهو به‏جا آورد و اگر بعد از انجام دادن منافیات یادآور شود، در صحّت نماز و وجوب قضای تشهّد یا بطلان نماز و اعاده آن، اختلاف است. 3

واجبات: نشستن به مقدار تشهّد4 و شهادت به توحید و رسالت5 و صلوات بر پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله و آل او، 6 ترتیب بین اجزای واجب آن) ابتدا توحید، سپس رسالت، پس از آن صلوات7) در تشهّد واجب است.

گفتن تشهّد به صورت زیر: 'أَشْهَدُ أَنْ لا إلهَ إلاّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَشْهَدُ أَنَّ مُحَمَّدَاً عَبْدُهُ وَ رَسُولُهُ اَللَّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ' به اتّفاق همه فقها و نیز گفتن آن به صورت بالا با حذف 'وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ' و 'عَبْدُهُ' بنابر قول مشهور کفایت می‏کند. 8

واجب است تشهّد به زبان عربی ادا شود. در صورت عدم امکان آن و تنگی وقت - بنابر تصریح جمعی - ترجمه آن کفایت می‏کند. 9

آداب: نشستن به حالت تورّک) ر تورّک (برای مرد10 و تربّع - نهادن باسن بر زمین و بلند کردن ران و ساق پا - برای زن11) ر تربّع (، افزودن 'بِسْمِ اللَّهِ و بِاللَّه' و 'الحَمْدُ لِلَّه' و ثنا گفتن خداوند و سلام بر انبیا و ملائکه 12 و غیر آن از دعاهایی که از معصومین علیهم السّلام وارد شده، 13 تکرار 'الحَمْدُ لِلَّهِ'، دو یا سه مرتبه در پایان تشهّد، 14 گذاردن دستها بر روی رانها، چسباندن انگشتان دست به یکدیگر و نگاه کردن به دامان خود15 در حال تشهّد مستحب است.

نشستن به حالت اقعاء) ر اقعاء (در حال تشهّد کراهت دارد. 16

1. جواهر الکلام 290 - 286 /12. 3 248 - 246. 2 246 - 245 /10؛ الحدائق الناضرة 144 - 139 /9؛ العروة الوثقی) و حواشی (4 41 - 39 /2. جواهر الکلام 268 - 264. 8 267. 7 253. 6 250. 5 248 /10؛ العروة الوثقی 9 690 /1. جواهر الکلام 182. 11 272. 10 269 - 268 /10؛ مصباح الفقیه) ق () صلاة (/ 12 527. جواهر الکلام 13 273 /10. وسائل الشیعة 14 394 - 393 /6. جواهر الکلام 15 277 /10. توضیح المسائل مراجع 598 /1 م 16 1103. جواهر الکلام 192 - 191 /10.