اخبار لا تنقض

توضیح مفهومی

اخبار لا تنقض : احادیث مورد استناد در حجیّت استصحاب

اخبار لا تنقض، اخباری است که برای حجیت استصحاب مورد استناد قرار گرفته و بیان می‌کنند که یقین سابق با شک لاحق از بین نمی‌رود؛ به بیان دیگر به اخباری گفته می‌شود که جمله ' لا تنقض الیقین بالشک ' یا ' فلیس ینبغی ان ینقض الیقین بالشک ' یا ' لا ینقض الیقین ابدا بالشک ' یا ' فان الشک لا ینقض الیقین ' و نظایر آن در آنها به کار رفته است.

برخی از این اخبار عبارت‌اند از:

1. صحیحة زرارة: قلت له: الرجل ینام و هو علی وضوء أتوجب الخفقة و الخفقتان علیه الوضوء؟ قال: یا زرارة ! قد تنام العین و لا ینام القلب و الأُذُن. فاذا نامت العین و الاذن فقد وجب الوضوء. قلت: فان حرّک فی جنبه شیء و هو لا یعلم؟ قال: لا، حتی یستیقن انه قد نام، حتی یجیء من ذلک أمر بیّن و الا فانه علی یقین من وضوئه و لا تنقض الیقین أبدا بالشک و انّما تنقضه بیقین آخر ' .

در این روایت، زرارة از امام صادق (ع) سؤال می‌کند: شخصی وضو گرفته است و در همان حال، خواب بر او غلبه پیدا می‌کند، آیا یک چرت و دو چرت باعث بطلان وضوی او می‌شود؟ امام (ع) در پاسخ فرمود: ‌ای زرارة ! گاهی چشم می‌خوابد، ولی گوش و قلب انسان بیدار است؛ بنابراین، فقط هنگامی که چشم و گوش هر دو خوابیدند، آن خواب، وضو را باطل می‌سازد.

سپس زرارة می‌پرسد: اگر در کنار این شخص، چیزی حرکت داده شود و او متوجه نشود، آیا همین اندازه اماره و نشانه خواب شرعی ـ خوابی که وضو را باطل می‌سازد ـ است؟

امام (ع) در پاسخ می‌فرماید: خیر، این چیزها اماره شرعی نیست، بلکه باید یقین کند که خوابیده تا وضو واجب شود؛ یعنی یک نشانه آشکاری در اختیار او باشد. در غیر این صورت، او باید بنا را بر یقین سابق به وضو بگذارد و آن را با شک بعدی نقض نکند، زیرا حالت یقین در شخص با شک از بین نمی‌رود، بلکه با پدید آمدن یقین دیگری بر خلاف آن از بین می‌رود.

2. در صحیحه دیگری از ' زراره ' آمده است:

' و اذا لم یدر فی ثلاث هو او فی اربع و قد أحرز الثلاث، قام فاضاف الیها اخری، و لا شیء علیه و لا ینقض الیقین بالشک و لا یدخل الشک فی الیقین…؛ اگر نمی‌داند سه رکعت نماز خوانده یا چهار رکعت، بایستد و یک رکعت نماز احتیاط بخواند و چیزی بر او نیست و یقین خود (یقین به سه رکعت) را به واسطه شک از بین نبرد و شک را داخل یقین نکند ' .

منابع

1. کفایة الاصول : صفحه 440
2. شرح رسائل جلد 5 : صفحه 90
3. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

اخبار استصحاب

وابسته

نقض ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اخبار لا تنقض به زیرصفحه اخبار لا تنقض/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 358، 359، 362، 363
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 274، 275، 276، 283
• الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 32، 154، 155، 160، 161، 164، 166، 167، 168، 169، 170، 175، 225، 230
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 37، 50، 101
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 23، 24، 25، 26، 29، 30، 32، 38، 40، 44، 46، 48، 49، 230، 234
• المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 21، 22، 28، 30، 31، 33، 40، 42، 43، 44، 45، 47، 48، 49، 51، 56
• المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 187
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 323، 326، 332، 334، 336
• بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 25، 29، 37، 39، 43، 46، 49، 51، 53، 69، 73، 74، 76، 77، 87، 89، 91، 92، 93
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 301، 416، 419
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 400و412و421، 407
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 455، 465
• شرح رسائل جلد 5 : صفحه 90
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 563، 564، 565، 569، 737
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 334، 335، 336، 338
• کفایة الاصول : صفحه 440، 441، 442، 444
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 27، 48، 49، 50
• منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 63، 65
• منتقی الاصول جلد 6 : صفحه 316
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 246
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -1 : صفحه 4، 38، 41، 42، 44، 45، 46، 47، 48، 50، 51، 53، 55، 56، 57، 58، 63، 242
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 11
• نهایة الافکار جلد 4-1 : صفحه 4، 38، 41، 42، 44، 45، 46، 47، 48، 50، 51، 53، 55، 56، 57، 58، 63، 242
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 11
• وسائل الشیعه جلد 1 : صفحه (174-175)
• وسائل الشیعه جلد 5 : صفحه 321