قطع موضوعی طریقی

توضیح مفهومی

قطع موضوعی طریقی : قطع مأخوذ در موضوع، به سبب طریق به واقع بودن آن

قطع موضوعی طریقی، مقابل قطع موضوعی وصفی بوده و عبارت است از قطعی که به سبب طریق به واقع بودنش در موضوع دلیل شرعی اخذ شده است.

توضیح:

قطعی که در موضوع حکم شرعی اخذ شده است به دو لحاظ قابل بررسی است:

1. به لحاظ صفت بودن؛ 2. به لحاظ طریق بودن. در نظر گرفتن خاصیت طریق بودن و کاشفیت به این معنا است که قطعی که در موضوع دلیل اخذ شده (موضوع به آن مقید گردیده) کاشف و آینه تمام نمای واقع است بی آن که در جهت کشف و نشان دادن واقع نقصی در آن تصور شود؛ به خلاف شک و ظن.

نکته اول:

از دو راه می‌توان فهمید قطعی که در دلیل شرعی آمده است، طریقیت دارد:

1. از راه تصریح خود شارع، مانند آن که بگوید: ' اذا قطعت بخمریة شی ء یجب علیک الاجتناب '، آن گاه به دنبال این خطاب، تصریح کند که این قطع تنها به سبب طریق و کاشف بودنش، در موضوع لحاظ شده است؛

2. از راه دلیل خارجی؛ برای مثال، شارع می‌گوید: ' مقطوع الخمریة حرام '، ولی اجماع ـ که یک دلیل خارجی است ـ دلالت می‌کند بر این که قطع طریقیت دارد نه وصفیت.

نکته دوم:

فرق میان قطع طریقی محض با قطع موضوعی طریقی این است که در قطع طریقی محض هیچ گونه التفاتی به قطع وجود ندارد و قطع در موضوع حکم اخذ نشده و در ترتب حکم بر موضوع دخالتی ندارد و تنها طریق دست‌رسی به حکم واقعی است؛ به خلاف قطع موضوعی طریقی که به آن التفات می‌شود و از این نظر که طریق به واقع است، در ترتب حکم بر موضوع دخالت دارد.

نکته سوم:

این که گفته شده امارات و اصول عملی، قائم مقام قطع موضوعی نمی‌شوند، منظور قطع موضوعی وصفی است، نه قطع موضوعی طریقی، که جای گزین می‌پذیرد، زیرا در ظاهر، موضوعی است، ولی در واقع طریقیت دارد.

منابع

1. المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 48
2. اصطلاحات الاصول : صفحه 222
3. شرح رسائل جلد 1 : صفحه (23-24)
4. تلخیص الاصول : صفحه (147-149)
5. فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 6
6. جواهرالاصول : صفحه (87-88)
7. مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 47
8. مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 35
9. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «قطع موضوعی طریقی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

قطع کشفی موضوعی، قطع موضوعی به نحو طریقیت، قطع موضوعی به نحو کاشفیت، قطع موضوعی کشفی

اعم

قطع موضوعی

وابسته

قطع موضوعی وصفی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قطع موضوعی طریقی به زیرصفحه قطع موضوعی طریقی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 5، 13، 14
• اصطلاحات الاصول : صفحه 222
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 176
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه (45-47)، 48، 49، 64
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 61
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 253، 255
• تلخیص الاصول : صفحه (147-149)
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 19، 34، 37
• جواهرالاصول : صفحه (87-88)، 110
• شرح رسائل جلد 1 : صفحه (23-24)
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 6
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 9، 10
• کفایة الاصول : صفحه 303
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 33، 35، 47
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 68
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 14