خیار تفلیس ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
خیار تفلیس
خیار تَفلیس: خیار ثابت برای طلبکار در مال مفلَّس.
خیار تفلیس عبارت است از تسلّط طلبکار بر فسخ معامله به سبب یافتن عین مال خود در اموال مفلّس) ر تفلیس (. از آن در باب تجارت و تفلیس سخن رفته است.
هرگاه حاکم شرع حکم به محجوریت ورشکسته کند، اموال او - جز آنچه استثنا شده - پس از فروش، بین طلبکاران به نسبت طلبشان تقسیم میشود؛ لیکن طلبکاری که عین مال خود را - که با عقدی همچون بیع، صلح یا قرض به مفلَّس منتقل کرده - در میان اموال مفلّس یافته، حقّ خیار دارد؛ یعنی میتواند با فسخ عقد پیشین، مال خود را بردارد یا با امضای آن، با دیگر طلبکاران به نسبت طلب خود در اموال مفلّس شریک گردد.
بنابر قول مشهور، در ثبوت خیار تفلیس تفاوتی بین وجود مالی دیگر برای مفلّس و عدم آن نیست. 1
شرط ثبوت خیار تفلیس آن است که دَیْن هنگام حجر، حالّ) نقد (باشد.
در صورت زمان دار بودن آن، خیار ثابت نیست. در ثبوت خیار در فرض حالّ شدن بدهی پیش از تقسیم اموال مفلّس، اختلاف است. 2
در اینکه خیار تفلیس فوری است و با تأخیرِ اِعمال آن، ساقط میشود یا با تراخی هم ثابت است و با تأخیر در اقدام ساقط نمیشود، اختلاف است. 3
خیار تفلیس تنها در عقود معاوضی محض، مانند بیع، صلح و قرض جاری میشود و در عقود شبه معاوضی همچون نکاح و خلع جریان ندارد. 4
1. الروضة البهیة 511 /3؛ جواهر الکلام 2 296 - 295 /25. جواهر الکلام 299. 4 298. 3 299 /25.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 544