اعاده ( انجام دوباره عمل )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
اعاده
اعاده: انجام دوباره عمل بازگرداندن چیزی به جای اول آن (--» ردّ) .
از اعاده به معنای نخست، در باب‌های طهارت، صلات، زکات و حج سخن رفته است.
حکم تکلیفی: اعاده یا به جهت وجود خلل در عمل اول است یا بدون آن. در صورت اول، اگر عمل، واجب باشد و خلل نیز موجب بطلان آن شود، اعاده واجب است - مانند این که شخص با آب غصبی، با علم به غصبی بودن و بطلان وضو با آن، وضو بگیرد و نماز بخواند که واجب است وضو و نماز، هر دو را اعاده کند 1 - و اگر عمل اول مستحب باشد - مانند نمازهای مستحبی - اعاده نیز مستحب است. مگر در موارد خاصی مانند عمره مستحبی که در صورت آمیزش قبل از سعی اعاده عمره واجب است و یا آمیزش در احرام حج مستحبی که علاوه بر وجوب اتمام، اعاده نیز واجب است. 2
اعاده در صورت دوم (نبودن خلل در عمل اول) ، در مواردی، برای بدست آوردن کمال و ثواب بیشتر، مستحب است مانند این که نمازگزار، نمازی را که فرادا خوانده است، به جماعت اعاده کند 3، یا غسل احرامی را که محرم به جهت احتمال نیافتن آب در میقات، پیش از رسیدن به آن، انجام داده است، در میقات با وجود آب اعاده نماید. 4
اسباب اعاده: چند چیز سبب اعاده است:
1. اخلال به شرایط صحّت: اگر عملی فاقد شرایط صحّت باشد، اعاده می‌شود مانند وضو گرفتن بدون رعایت ترتیب و موالات 5 (--» موالات) ، یا نماز خواندن بدون طهارت یا پشت به قبله 6 یا این که مخالف (--» مخالف) ، زکات را به هم کیش خود بدهد و سپس شیعه
شود که باید زکات خود را دوباره به مؤمن (شیعه) بپردازد 7 (--» استبصار) ، و یا طواف بدون طهارت. 8
2. اخلال به اجزاء: عمل اول اگر فاقد یکی از اجزای واجب باشد، در صورتی که اخلال عمدی به آن جزء موجب بطلان عمل گردد، اعاده می‌شود مانند این که نمازگزار سوره حمد یا تشهّد را به عمد نخواند که در این صورت، نماز اعاده می‌شود. 9 اگر اخلال به جزء، سهوی باشد، در صورتی که آن جزء از اجزایی باشد که ترک آن حتی به طور سهوی موجب بطلان عمل شود، حکم صورت عمد را دارد مانند ترک یکی از ارکان (--» رکن) نماز همچون رکوع که در این صورت، نماز اعاده می‌شود. 10
3. شک در وقوع: شک در تعداد رکعات نمازهای واجب دو رکعتی مانند نماز صبح و نماز مسافر و نیز نمازهای سه رکعتی (نماز مغرب) و دو رکعت اول نمازهای چهار رکعتی موجب بطلان و اعاده آن‌ها می‌شود 11 (--» شکیّات) .
4. زوال مانع: به قول برخی، اگر میّت به دلیل نبود آب برای غسل، تیمّم داده شود و سپس پیش از دفن، آب پیدا شود، پس از غسل دادن میّت با آب، نماز بر او اعاده می‌شود. 12
1 - جواهر الکلام 12 233.
2 - 20 380 و 349.
3 - شرائع الاسلام 1 94.
4 - 179.
5 - جواهر الکلام 2 252.
6 - 246.
7 - العروة الوثقی 2 318.
8 - جواهر الکلام 19 384.
9 - 12 228.
10 - 238.
11 - 303 و 310.
12 - 5 247 - 248.
استیناف
استیناف: از سر گرفتن عمل (--» اعاده).
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اعاده ( انجام دوباره عمل )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- اعاده حداد، اعاده عده، تکرار
- به لحاظ سیاسات:
- اعاده حکم، اعاده دعوی، اعاده شهادت
- به لحاظ طهارت حدثی:
- اعاده تیمم، اعاده غسل، اعاده مسح
- به لحاظ عبادات:
- اعاده اذان، اعاده اقامه، اعاده حج، اعاده روزه مستحاضه، اعاده سجده سهو، اعاده نماز
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اعاده ( انجام دوباره عمل ) به زیرصفحه اعاده ( انجام دوباره عمل )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.