اخبار احتیاط

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ اخبار احتیاط

◄ اخبار تثلیث

◄ اخبار توقف

توضیح مفهومی

اخبار احتیاط : احادیث مورد استدلال برای اثبات اصل احتیاط شرعی

اخبار احتیاط، مقابل آیات احتیاط می‌باشد و آن، اخباری است که برای اثبات اصل احتیاط شرعی به آن استدلال شده است. این اخبار به چند دسته تقسیم می‌گردد:

1. اخباری که بر وجوب توقف در هنگام شبهه دلالت می‌نماید، مانند: ' لا تجامعوا فی النکاح علی الشبهة و قفوا عند الشبهة؛ از زناشویی شبهه ناک اجتناب کنید و در هنگام شبهه توقف کنید '.

در بعضی از این اخبار، علت توقف نیز ذکر شده است، مثل: ' فان الوقوف عند الشبهات خیر من الاقتحام فی الهلکات؛ به درستی که در هنگام برخورد با امور مشتبه، توقف نمودن و انجام ندادن بهتر است از انجام دادنی که باعث هلاکت می‌شود '.

2. اخباری که بر وجوب احتیاط دلالت می‌نماید، مانند: ' عن الرضا (ع) : ان امیرالمؤمنین (ع) قال لکمیل بن زیاد: اخوک دینک فاحتط لدینک بما شئت؛ امام رضا (ع) می‌فرماید: ‌علی (ع) به کمیل فرمود: برادر تو دین تو است پس در امر دین با احتیاط عمل کن '.

3. اخبار تثلیث که از پیامبر (ص) و بعضی از ائمه (ع) روایت شده است، مانند آن چه که در ذیل مقبوله عمر بن حنظلة آمده است: ' انما الامور ثلاثة: امرٌ بَیِّنٌ رُشده فیتَُّبَع و امرٌ بیّن غَیُّه فیجتنب و امر مشکل یردّ حکمه الی الله و رسوله. قال رسول ا… (ص) : حلال بیّن و حرام بَیِّنٌ و شبهات بین ذلک فمن ترک الشبهات نجی من المحرمات و من اخذ بالشبهات وقع فی المحرمات و هلک من حیث لا یعلم '.

4. اخباری که بر حرمت سخن و عمل بدون علم دلالت دارد.

معتقدان به برائت، به این ادله چنین پاسخ داده‌اند که: در مورد شبهات بدوی، ادله‌ای (عقلی و نقلی) بر اصالت برائت وجود دارد؛ بنا بر این، اگر مرتکب مشتبهات شویم، خود را به هلاکت نینداخته‌ایم.

در مورد اخبار احتیاط نیز برخی چون ' آخوند خراسانی ' - در کفایه - گفته‌اند: اگر دلیل وجوب احتیاط، کامل باشد، حکم عقل به ' قبح عقاب بلا بیان ' از کار می‌افتد و احتیاط واجب می‌گردد، اما سخن این است که اخبار دلالت کننده بر حلیت مشتبهات، مانند: ' کل شیء لک حلال '، معارض با اخبار احتیاط و اخص و اظهر از آنها است و چون در مقام تعارض عام با خاص و تعارض ظاهر با اظهر باید خاص و اظهر را مقدم داشت، پس شبهات بدوی بعد از جست‌و‌جو، به وسیله ' اخبار حِلّ ' از عموم ' اخبار احتیاط ' خارج می‌گردند و در این مورد، اصل برائت جاری می‌گردد؛ اما در مورد شبهات بدوی قبل از جست‌و‌جو و نیز شبهات توأم با علم اجمالی، ما نیز معتقد به وجوب احتیاط می‌باشیم.

نکته:

از آن جا که در بحث تعارض ادله، از اخبار احتیاط نیز سخن به میان می‌آید، می‌توان آن را این گونه نیز تعریف کرد: اخبار احتیاط که از اقسام اخبار علاجی می‌باشد، اخباری است که در مقام تعارض دو خبر متعادل که هیچ یک بر دیگری ترجیح ندارند، به احتیاط حکم می‌نماید، مانند مرفوعة ' زرارة ' که در آن امام صادق (ع) می‌فرماید:

'… فخذ بما فیه الحائطة لدینک و اترک ما خالف الاحتیاط؛ پس به آن روایتی که موافق احتیاط است عمل نما و آن روایتی را که مخالف احتیاط است رها کن '.

منابع

1. انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 87
2. تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 195
3. فرائد الاصول جلد 1 : صفحه (340-350)
4. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه (325-336)
5. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 117
6. کفایة الاصول : صفحه 503
7. کفایة الاصول : صفحه 392
8. علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 263
9. بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 91
10. اصول الاستنباط : صفحه 220
11. جلد 3 : صفحه 395
12. الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 134
13. الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 299
14. سیری کامل در اصول فقه جلد 11 : صفحه (316-340)
15. ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 181
16. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «اخبار احتیاط» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

روایات احتیاط

اعم

اخبار تعادل، ادله شرعی احتیاط

اخص

اخبار تثلیث، اخبار توقف

وابسته

آیات احتیاط

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اخبار احتیاط به زیرصفحه اخبار احتیاط/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• جلد 3 : صفحه 395
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 191، 202
• اصطلاحات الاصول : صفحه 45
• اصول الاستنباط : صفحه 218، 219، 220
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 497
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 134
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 433
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 399، 400، 401
• المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 63، 70، 138، 140، 148
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 299
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 68، 70، 71
• انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 2 : صفحه 87
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه (484-493)، 486
• ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 181
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 87، 90، 91، 104، 105، 117
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 156، 161، 163، 164، 193
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 195، 203
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 238، 239
• سیری کامل در اصول فقه جلد 11 : صفحه (316-340)
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 263، 264
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه (340-350)، 346، 347، 361
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 372، 373، 402
• کفایة الاصول : صفحه 392، 502، 503
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 299، 301، 302، 303
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 460، 465، 472، 473، 476، 478، 479، 482، 485
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه (325-336)، 334
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 117
• نهایة الاصول : صفحه 571، 574، 578
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 242، 263
• وسائل الشیعه جلد 14 : صفحه 193
• وسائل الشیعه جلد 18 : صفحه 76، 123