نقض مهادنه توسط امام ( ع )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
نقض مهادنه توسط امام ( ع ) : نقض پیمان صلح با کفار توسط امام مسلمین
فقهای شیعه [۱] معتقدند در صورت وفای کفار به عهد و پیمان خود، نقض پیمان صلح از طرف امام جایز نیست و امام نیز باید به عهد خود وفا نماید؛ دلیل این امر عبارت است از:
1ـ « اوفوا بالعقود؛ به پیمانها (و قراردادها) وفا کنید. مائده (5) آیه 1»؛
2ـ « و اتمّوا الیهم عهدهم الی مدتهم؛ پیمان آنها را تا پایان مدتشان محترم بشمرید. توبه (9) آیه 4 »؛
3ـ « فما استقاموا لکم فاستقیموا الهم؛ تا زمانی که در برابر شما وفادار باشند، شما نیز وفاداری کنید. توبه (9) آیه 7»؛
4ـ حدیث پیامبر (ص) که فرمود: « من کان بینه و بین قوم عهد فلا یشدّ؛ هر کس که پیمانی را با قومی بسته است نباید آن را بگسلد »؛ [۲]
5ـ ادعای بلا خلاف. [۳]
لیکن در صورت خوف خیانت از ناحیه کفار، امام میتواند پیمان را نقض کند، و مقصود از خوف، تنها ترس قلبی نیست بلکه مراد، ترسی است که قرائن خارجی بر آن دلالت داشته باشد، البته باید توجه داشت که نقض مهادنه و جنگ با آنها، باید بعد از اعلام این امر به کافران باشد.
دلیل این مطلب عبارت است از:
1ـ آیه 58 سوره انفال که میفرماید: « و امّا تخافن من قوم خیانة فانبذ الیهم علی سواء انّ اللّه لا یحب الخائنین؛ و هرگاه (با ظهور نشانههایی، ) از خیانت گروهی بیم داشته باشی (که عهد خود را شکسته، حمله غافلگیرانه کنند) ، بطور عادلانه به آنها اعلام کن که پیمانشان لغو شده است؛ زیرا خداوند، خائنان را دوست نمیدارد »؛
2ـ حکم عقل و عرف؛ زیرا نقض پیمان و باز گشت به حالت جنگ، صرفاً بر اثر ترسهای خیالی و ناشی از تهمت، بیشتر پیمانهای صلح را لغو و بیهوده میسازد [۴].