مهادنه با شرط فاسد

توضیح مفهومی

مهادنه با شرط فاسد : پیمان صلح با کفار مشروط به شرط فاسد از نظر شرع مقدس

در باره صحت یا عدم صحت پیمان صلحی که در آن شرطی از شروط فاسد در متن گنجانیده شود سه قول مطرح است.

1ـ قول به بطلان مهادنه مشروط به شرط فاسد که قول بسیاری از فقهای شیعه از جمله شیخ طوسی در « مبسوط » ، علامه در « تذکرة »، « منتهی المطالب » و « قواعد الاحکام » ، کرکی در « جامع المقاصد » ، شهید ثانی در « مسالک » و صاحب جواهر است. حتی کسانی که در عقود دیگر همچون بیع و نکاح، قائل به عدم فساد عقد به خاطر فساد شرط‏اند. در این باب قائل به فساداند.

دلیل: شرط باب معاوضات با شرط باب هدنه کاملا متفاوت است زیرا شرط در باب معاوضات از باب تعدد مطلوب است. بر خلاف مهادنه، که در آن، شرط و مشروط یک چیز است، چون در معاوضات، اصل عقد بر چیزی غیر از شرط واقع می‏شود و شرط چیزی زاید بر اصل معامله است و به فرض که شرط حاصل نشود، اصل شی‏ء مورد معامله هم چنان به قوت خود باقی است. امّا در صلح چنین تفکیکی نمی‏توان قائل شد زیرا همه شروط صلح، داخل در اصل موضع مصالحه هستند.

2ـ قول به عدم بطلان مهادنه مشروط به شرط فاسد: مرحوم سبزواری در « مهذب الاحکام » و بعضی از صاحب‏نظران این قول را اختیار کرده‏اند.

3ـ تفصیل میان شروط فاسد. به این معنا که هر جا شرط در مهادنه، مقوّم معامله و رکن در مقصود بود، در صورت فسادش، اصل عقد هدنه نیز باطل می‏شود. امّا اگر چنین نبود. عقد صحیح است؛ حضرت آیت‏اللّه خامنه‏ای حفظه‏اللّه. این قول را اختیار نموده‏اند .

منابع

1. منتهی المطلب (ط ق) جلد 2 : صفحه 975
2. منهاج الصالحین جلد 1 : صفحه 403

اصطلاح‌نامه

اعم

مهادنه مشروط

وابسته

شرط باطل

منابع

• تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 9 : صفحه 354
• جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 3 : صفحه 468
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 21 : صفحه 301، 302
• قواعدالاحکام جلد 1 : صفحه 516
• مجله فقه اهل بیت جلد 11،12 : صفحه 93، 94
• منتهی المطلب (ط ق) جلد 2 : صفحه 975