فقه ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
فقه ( اصول فقه ) : علم به احکام شرعی فرعی از دلایل تفصیلی
فقه، در لغت به معنای فهم، فطانت و فهم عمیق و دقیق به کار رفته است. این واژه در قرآن و احادیث کاربرد گسترده‌ای دارد که از همه آنها مفهوم تعمق و فهم عمیق به دست می‌آید، مانند آیه کریمه: «فلولا نفر من کل فرقة منهم طائفة لیتفقهوا فی الدین» ' چرا از هر گروهی یک دسته کوچ نمی‌کنند تا در امر دین بصیرت کامل پیدا کنند ' [۱] .
و مانند حدیث نبوی:
' من حفظ علی امتی اربعین حدیثا بعثه الله یوم القیامة فقیها عالما ' ' هر کس چهل حدیث برای امت من حفظ کند، خداوند او را روز قیامت فقیه و عالم محشور می‌کند. '
فقه در اصطلاح فقها دانشی است که تحصیل آن، سبب دانستن احکام و قوانین فردی و اجتماعی اسلام می‌گردد؛ ' هو العلم بالاحکام الشرعیة الفرعیة عن ادلتها التفصیلیة '.
با وجود این که در قرآن و سنت، فقه به معنای آگاهی وسیع و عمیق از معارف و دستورهای اسلامی است و اختصاص به حوزه‌ای خاص ندارد، ولی به تدریج در اصطلاح فقها، این کلمه به ' فقه الاحکام ' اختصاص یافته است.
آموزه‌ها و تعالیم اسلامی به سه بخش تقسیم شده است:
أ: معارف و اعتقادات که در بر گیرنده مباحث مربوط به اصول عقاید می‌باشد؛
ب: اخلاقیات و امور تربیتی که مربوط به علم تهذیب و تربیت نفس است؛
ج: احکام و مسائل عملی ناظر بر افعال مسلمانان که دربرگیرنده قوانین و مقررات موضوعه در حوزه‌های حقوق مدنی، جزایی، عمومی و بین الملل می‌باشد.
پانوشت
منابع
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 26
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 40
- مبادی فقه و اصول : صفحه (103-106)
- مبادی فقه و اصول : صفحه 16
- تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه : صفحه 113
- آشنایی با علوم اسلامی (3جلد) جلد 3 : صفحه 67
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه فقه ( اصول فقه ) به زیرصفحه فقه ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با علوم اسلامی (3جلد) جلد 3 : صفحه 67
- اصطلاحات الاصول : صفحه 180، 181
- اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 200
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 7، 8
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 15، 40
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 514
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 1 : صفحه 7، 25
- الفوائد الحائریة : صفحه 86، 91
- القرآن الکریم سوره 9 ، آیه 122
- القواعد و الفوائد جلد 1 : صفحه 30
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 51
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 78، 167
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 6 : صفحه 226
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 329
- المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 6، 11، 12، 14، 16، 19، 58
- انوار الاصول جلد 1 : صفحه 4، 93، 351
- بحوث فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 118
- بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 119
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 471
- تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 21
- تحقیق الاصول المفیدة فی اصول الفقه : صفحه 113
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 540
- دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 47
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 19، 21
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 279، 351
- مبادی فقه و اصول : صفحه 16، (103-106)
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3 : صفحه 3، 13، 16، 17
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 4 : صفحه 47، 82، 104، 116
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 247
- معالم الدین و ملاذ المجتهدین : صفحه 22، 26