شهادت به محاربه ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ شهادت به محاربه ( فقه )

◄ شهادت زن به محاربه

◄ شهادت غیر مال باخته به محاربه

◄ شهادت مال باخته به محاربه

توضیح مفهومی

شهادت به محاربه ( فقه ) : گواهی دادن بر علیه شخص محاربه کننده

گواهی دادن بر محاربه چند فرض دارد:

1 - گواهی دو مرد عادل: این نوع گواهی، همان بینه‏ بر محاربه است که از مثبتات حد محاربه می‏باشد ؛ دلیل این مطلب عمومات ادله بیّنه است که بدون شک شامل این مورد می‏شود؛

2 - گواهی دو زن عادل یا یک زن و یک مرد: چنین گواهی به عنوان بیّنه تلقی نمی‏شود و لذا با آن نمی‏توان حدّ محاربه را بر کسی جاری کرد ؛ دلیل آن عبارت است از: 1 - اصل ؛ 2 - اجماع؛

3 - شهادت بعضی از محاربان یا دزدان - لصوص - بر محارب دیگر: ِ چنین شهادتی نیز به اتفاق فقها، مورد قبول نیست ، یعنی نمی‏توان به واسطه ی آن حد محاربه را بر مشهود علیه جاری کرد؛ دلیل این مسئله این است که افراد مذکور، فاسق‌اند و شهادت فاسق هم پذیرفته نیست.

4 - شهادت کسانی که مال از آن‏ها گرفته شده است که سه فرض دارد:

4 - 1 - در هنگام شهادت بگویند: « محاربان متعرض ما شده و مال را از ما گرفتند » یا این که بعضی از مال باخته‏ها به نفع همدیگر از اعضای همان گروه - گروه مورد تعرض محاربان - شهادت دهند. این نوع شهادت نیز به اتفاق فقها؛ مورد قبول نیست . دلیل این حکم عبارت است از:

اولا: این افراد در معرض اتهام به دشمنی‌اند و چنین اتهامی نیز مانع از قبول شهادت است . وجه تهمت این است که شهود نیز چون خود از اهل غافله‏اند لاجرم شهادتشان در معرض این معنا است که مال « مشهودبه » تعلق به ایشان نیز داشته و آن‏ها نیز مورد سرقت واقع شده باشند و بدین ترتیب مدعی محسوب می‏شوند و بدیهی است مدعی نمی‏تواند شاهد واقع بشود.

ثانیا: معتبره محمد بن صلت که از امام رضا (ع) سئوال می‏کند محاربان بر گروهی که با هم رفیق‌اند هجوم آورده و متعرض آنان می‏شوند؛ بعد از مدتی دزدان (محاربان) دستگیر می‏شوند، آن گاه بعضی از مال باختگان به نفع عده‏ای از همان گروه، بر علیه دزدان شهادت می‏دهند. امام (ع) می‏فرماید: شهادت این عدّه مورد قبول نیست مگر این که دزدان، خود، اقرار نمایند یا این که عده‏ای دیگر، بر علیه آنها شهادت دهند .

4 - 2 - در هنگام شهادت بگویند: محاربان، متعرض ما شده ولی تنها اموال این عده خاص را دزدیدند.

دیدگاه فقها درباره این نوع 'شهادت' مختلف است که عبارت است از:

الف - دیدگاهی که معتقد است شهادت این افراد به دو شرط مورد قبل است:

اولاً: شهادت دهنده، متعرض خود نشده و از خود، چیزی نگوید؛

ثانیا: شهادت طرفینی نباشد. به این معنا که مشهود له نیز به نفع شاهد، شهادت ندهد.

این دیدگاه، دیدگاه بعضی از فقها نظیر صاحب شرایع، شهید در « شرح لمعه » و « مسالک »، صاحب جواهر، امام در « تحریرالوسیله » و سبزواری در « مهذب الاحکام » است . دلیل آن این است که مسئله اتهام، که مانع قبول شهادت است که در قسم قبل به آن اشاره شد، در این شهادت وجود ندارد ؛ به عبارت دیگر، مقتضی موجود و مانع مفقود است، لذا بدون شک، شامل اطلاقات و عمومات باب شهادت می‏شود. علاوه بر این شامل بودن معتبره محمد بن صلت درباره این مورد نیز مشکوک است لذا اصل، عدم تمسک به روایت مذکور است.

ب- دیدگاه صاحب ریاض که معتقد است چنین شهادتی، مطلقا مورد قبول واقع نمی‏شود.

4- 3 - شهادت دهند که دزدان، اموال غیر ایشان را غارت کرده و برده‏اند، و مشهود له (غیر) نیز شهادت دهند که دزدان دیگری غیر از مشهود علیه اول، مال شاهدین را سرقت نموده‏اند. به تعبیر دیگر، شهادت هر گروه به نفع دیگری، بنابر فرض تغایر مشهود علیه است.

درباره این گونه شهادت نیز بعضی از فقها به طور قطع ، حکم بر قبول آن کرده و بعضی نیز احتمال قبول آن را داده‌اند ؛ دلیلش این است که احتمال تهمت که در فرض‏های قبل مطرح شد، در این فرض منتفی است.

منابع

1. مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
2. ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 207
3. تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
4. مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 288
5. مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 123
6. فقه الامام جعفرالصادق جلد 6 : صفحه 303
7. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571
8. ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 543
9. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 405
10. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 379
11. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 320
12. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 145
13. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 405
14. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 379
15. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 320
16. المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 145
17. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 572
18. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 293
19. تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 493
20. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 294
21. کشف الرموز فی شرح المختصر النافع : صفحه 572
22. ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 208

اصطلاح‌نامه

اعم

شهادت در حدود

اخص

شهادت زن به محاربه

به لحاظ جلب نفع:

شهادت غیر مال باخته به محاربه، شهادت مال باخته به محاربه

وابسته

محاربه ( اقدام علیه امنیت )

منابع

• الدروس الشرعیة فی فقه الامامیة جلد 2 : صفحه 60
• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 293، 294
• المصادر الفقهیة جلد 38 : صفحه 145، 320، 379، 405
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 543
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492، 493
• تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله : صفحه (510-511)
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 571، 572، 573
• ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 207، 208
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 31 : صفحه 239
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40-1 : صفحه 207
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 180
• فقه الامام جعفرالصادق جلد 6 : صفحه 303
• قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568
• کشف الرموز فی شرح المختصر النافع : صفحه 572
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 288
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
• مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 123