طریق حدس

توضیح مفهومی

طریق حدس : حدس رأی معصوم ' ع ' بعد از کشف اتفاق آرای همه فقها در یک مسئله

طریق حدس، از ' طرق کاشفیت اجماع ' بوده و به این معنا است که مکلف با دست یافتن به آرای همه فقها در یک مسئله، رأی معصوم (ع) را حدس می‌زند. دلیل این امر آن است که به طور معمول مشاهده می‌شود فقها در بسیاری از مسائل و احکام شرعی اختلاف نظر دارند؛ حال اگر در مسئله‌ای همه علما با هم اتفاق نمایند، به مقتضای عقل و عادت، نظر و رأی امامان مذهب هم حدس زده می‌شود، زیرا میان اتفاق مرئوسان و رضایت رئیس آنان عادتاً ملازمه وجود دارد.

ویژگی‌های این طریقه عبارت است از:

1. لازم است دیدگاه همه علما در همه دوره‌ها در این باره یکی باشد تا نسبت به رأی امام (ع) حدس قطعی پیدا شود؛

2. در این طریقه، وجود و عدم افراد مجهول النسب اعتباری ندارد؛

3. مخالفت گروهی از فقها که تخصص کافی در فقه دارند، مضر می‌باشد؛

4. در موضوع مورد اجماع، نباید اصل یا قاعده یا دلیل معتبری موافق رأی اجماع کنندگان وجود داشته باشد.

نکته اول:

فرق میان حدس با حس در این است که حس به معنای شناخت و درک چیزی به کمک یکی از حواس پنج گانه ظاهری است، ولی حدس یعنی پی بردن به مطلبی به صورت ناگهانی و آنی، که نوعی الهام به حساب می‌آید.

نکته دوم:

مرحوم ' شیخ انصاری '، ' محقق قمی ' و ' حاج آقا رضای همدانی ' در برخی آثار خود، طریق حدس را پذیرفته‌اند و مرحوم ' صاحب فصول ' آن را به بیشتر محققان نسبت داده است.

منابع

1. مصادرالاستنباط بین الاصولیین و الاخباریین : صفحه 172
2. فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 83
3. کفایة الاصول : صفحه 331
4. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 103
5. ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 246
6. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 404
7. اصول الاستنباط : صفحه 192
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «طریق حدس» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

مسلک حدس

اعم

طرق کاشفیت اجماع

وابسته

اجماع حدسی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه طریق حدس به زیرصفحه طریق حدس/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الاستنباط : صفحه 192
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه (101-103)، 103، 107
• اصول فقه : صفحه (222-223)
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 191
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 404
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 246
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 83، 86
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 149
• کفایة الاصول : صفحه 331
• مصادرالاستنباط بین الاصولیین و الاخباریین : صفحه 172
• منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) جلد 2 : صفحه 202، 298