بد خلقی ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سوء خلق
سوء خُلق بد اخلاقی و تند خویی.
سوء خلق از رذایل اخلاقی است که- بر اساس روایتی از امام صادق علیهالسّلام-
547
موجب تباهی اعمال نیک انسان میگردد؛ آن گونه که سرکه عسل را تباه میسازد. در روایتی دیگر از آن حضرت به جای «عمل»، «ایمان» آمده است. همچنین از آن گرامی نقل شده است: آن که بد خلق و تندخو است (در حقیقت) خودش را آزار داده است. 1 از آن به مناسبت در بابهای صلات، جهاد و نکاح سخن گفتهاند.
اجتناب از تندخویی نسبت به دیگران واجب است؛ 2 چنان که ازدواج با فرد تندخو و بد اخلاق 3 و نیز سپردن کودک برای شیر خوردن به دایه بد اخلاق کراهت دارد. 4
مستحب است برای رفع تند خویی عارض بر انسان و نیز چارپای چموش، در گوش آنها اذان بگویند. 5
1. وسائل الشیعة 16/ 27- 28
2. مهذب الأحکام 15/ 284
3. الحدائق الناضرة 24/ 110؛ العروة الوثقی 5/ 487
4. توضیح المسائل مراجع 2/ 511 م 2488
5. جواهر الکلام 9/ 148- 149. جفا
جَفا: رفتار خلاف ادب و احترام. 1
در روایات از برخی رفتارها به عنوان مصادیق جفا نام برده و از آنها نهی شده است که در بابهایی همچون طهارت، صلات، حج و نکاح از آن سخن گفتهاند.
برخی از این رفتارها عبارت است از: استنجا با دست راست2) ر استنجاء (، ایستاده بول کردن، 3 بول کردن در آب راکد، 4 ترک جِلسه استراحت5) ر جلسه استراحت (، دمیدن و پف کردن در محلّ سجده، 6 سلام نکردن به مؤمن، 7 ترک زیارت امام حسین علیه السّلام، 8 به کار گرفتن مهمان9 و آمیزش کردن بدون ملاعبه. 10 فقها حکم به کراهت این امور کردهاند. برخی، در بعضی موارد، همچون ترک زیارت پیامبر صلّی اللَّه علیه و آله، - از این جهت که ترک زیارت مستلزم جفا به آن حضرت و حرام است - قائل به حرمت آن و وجوب وادار کردن مسلمانان به زیارت قبر شریف وی ازسوی حاکم اسلامی شدهاند. 11
1. مرآة العقول 276 /10؛ الوافی 2 110 /6. الروضة البهیة 342 /1؛ جواهر الکلام 3 70 /2. الحدائق الناضرة 4 84 /2. کشف الغطاء 5 160 /2. ذکری الشیعة 6 399 /3. روض الجنان 7 901 /2. وسائل الشیعة 8 76 /12. مهذّب الاحکام 9 68 /15. کلمة التقوی 10 397 /6. الجامع للشرائع/ 11 454. مختلف الشیعة 368 /4؛ تذکرة الفقهاء 444 /8؛ جواهر الکلام 52 - 51 /20.
منابع
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بد خلقی ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
- اجتناب از بد خلقی، اخلاق ( فقه )، اذان در گوش بد اخلاق، بد اخلاق ( فقه )، تند خو، حاکم جفاکار، نکاح با مرد بد اخلاق