بارداری انسان
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
بارداری انسان : آبستنی: بارداری، حاملگی
در باب‌های طهارت، صوم، تجارت، نکاح، طلاق، لعان، استیلاد، حدود و قصاص از آن سخن رفته و در دو محور انسان و حیوان باردار، احکامی بر آن مترتّب گشته است که به مهم ترین آن‌ها اشاره می‌شود.
تحقّق آبستنی: در کمترین چیزی که آبستنی بدان تحقّق می‌یابد، اختلاف است؛ برخی مجرّد استقرار نطفه در رحم را موجب تحقّق عنوان حمل می‌دانند و برخی رسیدن نطفه به مرحله علقه (خون بسته) و بعضی دیگر رسیدن به مرحله مُضغه (پاره‌ای گوشت) را در تحقّق عنوان حمل لازم دانسته‌اند و برخی
85
دیگر نیز معیار را صدق عرفی عنوان آبستنی قرار داده‌اند. 1
آبستن بون زن با گواهی چهار قابله ثابت می‌شود، 2 کمترین مدّت آن، شش ماه 3 و بیشترین مدّت آن نه ماه است؛ برخی ده ماه و یک سال نیز گفته‌اند. 4
حیض و نفاس: به قول مشهور، آبستنی با حیض (--' حیض) قابل جمع است، 5 بنابر این اگر زن آبستن خونی ببیند که دارای صفات حیض باشد و یا در ایّام عادت باشد، محکوم به حیض است. 6 خونی که زن پیش از زایمان می‌بیند، نفاس (--' نفاس) نیست. 7
وضو و غسل: وضو گرفتن برای آمیزش با همسر آبستن، مستحب است. 8 هنگام غسل دادن زن مرده آبستن - که جنین او نیز مرده است - نباید بر شکمش دست کشید. 9
دفن: زن غیر مسلمان و نیز مرتدّ (--' ارتداد) اگر از مرد مسلمان، آبستن شود، در صورت مرگ او و جنینش، در قبرستان مسلمانان دفن می‌گردد، 10 ولی از طرف چپ، پشت به قبله بر زمین گذاشته می‌شود، به گونه‌ای که روی جنین به سمت قبله قرار گیرد. 11
صوم: روزه ماه رمضان بر زن آبستن در صورت زیان داشتن برای او یا جنینش، واجب نیست، ولی باید قضای آن را بگیرد. و چنانچه روزه برای جنین او، زیان داشته باشد باید هر روز یک مدّ (حدود هفتصد و پنجاه گرم) طعام نیز، به فقیر صدقه بدهد. وجوب صدقه در صورت زیان داشتن روزه برای خود زن، اختلافی است. 12 در موارد وجوب پیاپی گرفتن روزه، اگر زن آبستن به جهت ترس بر خود، افطار نماید، پیاپی بودن روزه او بر هم نمی‌خورد. 13
تجارت: جنین کنیز یا حیوان آبستنی که فروخته شده در صورتی که عرف، آن را به تبع مادر، داخل در معامله نبیند، بنابر قول مشهور از آنِ فروشنده است، مگر آن که در معامله قید تبعیّت شود. 14 کنیزی که از مولای خود آبستن شده است، اُمّ ولد محسوب می‌گردد و فروش آن جایز نیست 15 (--' استیلاد) .
نفقه: در وجوب پرداخت نفقه (--' نفقه) زن آبستن شوهر مرده از مال
86
فرزندِ در رحمش - که از میّت به او می‌رسد - اختلاف است. 16
طلاق: در طلاق زن آبستن، پاکی از حیض شرط نیست، هر چند با او نزدیکی کرده باشد. 17 زن آبستنی که طلاق بائن (--' طلاق بائن) داده شده تا زمان وضع حمل، حق نفقه و سکنی دارد. 18
عدّه: عدّه (--' عدّه) طلاق زن آبستن، زایمان یا سقط جنین او است. در صورت تعدد حمل، در این که عدّه با نخستین زایمان تمام می‌شود یا با آخرین آن، اختلاف است. 19
عدّه وفات زن آبستن وضع حمل است؛ ولی اگر قبل از چهار ماه و ده روز پس از مرگ شوهر، وضع حمل کند، باید تا پایان این مدّت عدّه نگه دارد. 20
عدّه زن شوهر داری که از زنا آبستن شده، سپس از شوهر طلاق گرفته، همچون عدّه زن غیر آبستن است 21، ولی اگر شوهر نداشته است عدّه ندارد و ازدواج با او در حال آبستنی جایز است. 22
لعان: لعان (--' لعان) زن آبستن بنابر قول مشهور، جایز است. 23
حدّ و قصاص: بر زن آبستن، پیش از زایمان و پاکی از نفاس، حدّ (--' حدود) و قصاص (--' قصاص) جاری نمی‌شود. 24
1- جواهر الکلام 32/ 254 - 256.
2 - 42/ 322.
3 - المبسوط 4/ 28.
4 - جواهر الکلام 32/ 257.
5 - 3/ 262.
6 - 265.
7 - 368.
8 - 1/ 19.
9 - 4/ 154.
10 - 4/ 298.
11 - العروة الوثقی 1/ 437.
12 - 2/ 222.
13 - جواهر الکلام 33/ 256.
14 - 24/ 154 - 155.
15 - 34/ 372 - 373.
16 - الحدائق الناضرة 25/ 115.
17 - جواهر الکلام 32/ 30 و 41.
18 - 31/ 320.
19 - 32/ 259 و 263.
20 - 30/ 86.
21 - 32/ 263.
22 - الحدائق الناضرة 25/ 379.
23 - جواهر الکلام 34/ 38 - 39.
24 - 41 / 337.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 84
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «بارداری انسان» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- بارداری معتده
- به لحاظ نطفه:
- بارداری از مساحقه، بارداری با نطفه اجنبی، بارداری با نطفه زوج متوفی
- به لحاظ نوع:
- بارداری اختیاری، بارداری پر خطر، بارداری خارج رحم، بارداری طبیعی، بارداری مصنوعی
وابسته
- آمیزش انسان با انسان، آیه حمل، اجبار به بارداری، احکام باردار، افزایش جمعیت، اکثر بارداری، انسان ( فقه )، بارداری حیوان، جلوگیری از بارداری، حفظ بچه در رحم، حیض بعد از ظهور بارداری، حیض قبل از ظهور بارداری، دعوی بارداری جانی، دیه تعذر بارداری، زن باردار، سزارین، شهادت به بارداری، کنترل بارداری، کنترل جمعیت
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه بارداری انسان به زیرصفحه بارداری انسان/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- المجموع فی شرح المهذب جلد 13 : صفحه 360
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 18 : صفحه 142
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 5 : صفحه 182
- جواهرالعقود جلد 1 : صفحه 133
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 42
- حاشیة اعانة الطالبین جلد 3 : صفحه 84
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 100
- فتح العزیز فی شرح الوجیز جلد 10 : صفحه 282
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 1 : صفحه 84
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 374
- کتاب الفقه علی المذاهب الاربعة جلد 2 : صفحه 351
- مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 3 : صفحه 1764
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 4 : صفحه 145
- موسوعة فقه ابراهیم النخعی جلد 1 : صفحه 447