خانه

صلات: قراردادن جایی در خانه برای نماز، 3 گفتن اذان در خانه4 و برای زن، نمازگزاردن در خانه، بلکه پستوی آن5 مستحب است. بنابر قول مشهور، نمازهای نافله را در خانه گزاردن افضل از مسجد است. 6

بنابر قول مشهور، خواندن نماز در خانه مجوسی7 و نیز خانه‏ای که در آن سگ - جز سگ شکاری و گله - نگهداری می‏شود8 مکروه است.

صاحب خانه با داشتن شرایط امامت، برای امامت جماعت در خانه‏اش از دیگران - جز معصوم علیه السّلام - سزاوارتر است. 9

زکات: صِرف داشتن خانه و مانند آن، مانع صدق عنوان فقیر شرعی نیست؛ از این رو، دادن زکات به دارنده خانه - در صورتی که مخارج سالانه خود و عائله‏اش را بر حسب شأنش نداشته باشد - جایز است. 10

خمس: خانه‏ای که انسان بدان نیاز دارد، چنانچه از درآمد بین سال تهیّه شده و متناسب با شأن فرد باشد از مئونه به شمار می‏رود) ر مئونه (و خمس ندارد. 11

حج: داشتن آنچه در زندگی ضروری است، از قبیل خانه مناسب با شأن، تحقق بخش استطاعت) ر استطاعت (نیست. بنابر این، اگر کسی خانه‏اش را بفروشد و با پول آن حج بگزارد، از حَجّة الاسلام کفایت نمی‏کند. برخی گفته‏اند: داشتن ضروریات زندگی یا قیمت آن نیز، هرچند به صورت اجاره‏ای شرط تحقق استطاعت است. در نتیجه کسی که نه خانه دارد و نه پول اجاره کردن آن را، مستطیع نیست. برخی، عدم وجوب حج را به صورت حرجی بودنِ نداشتن ضروریات زندگی محدود کرده‏اند. 12

میقات کسانی که محلّ سکونتشان از میقاتهای معروف) ر میقات (به مکّه نزدیک‏تر است خانه‏های آنان است. 13

کسی که برای عمره تمتّع) ر عمره تمتّع (محرم شده، با مشاهده خانه‏های مکّه تلبیه) ر تلبیه (را قطع می‏کند. 14

جهاد: بنابر قول مشهور، برای اهل ذمّه ساکن در کشور اسلامی) ر اهل ذمّه (جایز نیست خانه‏های خود را مساوی یا بلندتر از خانه‏های همسایگان مسلمانشان بنا کنند. 15

تجارت: در جواز فروختن خانه‏های مکّه اختلاف است. 16 قول به جواز منسوب به مشهور است. 17

دین: خانه متناسب با شأن مالک از مستثنیات دین است. بنابر این، بر بدهکار واجب نیست جهت ادای دین خود آن را بفروشد. 18

صلح: احداث بالکن) ر بالکن (برای خانه در خیابان یا کوچه غیر بن بست، در صورت عدم مزاحمت برای رهگذران اشکال ندارد و در کوچه بن بست تنها با رضایت ساکنان آن روا است؛ همچنین گشودن در به جهت رفت و آمد به کوچه بن بست از سوی کسی که فقط دیوار خانه‏اش به سمت کوچه است بدون اذن صاحبانش جایز نیست؛ لیکن گذاشتن پنجره جایز است. گشودن پنجره به کوچه یا خیابان وحتّی ملک دیگری اشکال ندارد. 19

اجاره: بنابر قول مشهور، جلوگیری حاجیان و عمره گزاران از سکونت در خانه‏های مکّه بر مکّیان مکروه است. 20

نکاح: خروج زن از منزل بدون اذن شوهر جایز نیست. 21 تهیّه منزل - با خریدن یا اجاره کردن یا غیر آن - جزء نفقه زن به شمار می‏رود) ر نفقه (و بر زوج واجب است. 22

اطعمه و اشربه: خوردن از خانه کسانی که در آیه 61 سوره مبارکه نور بدانها اشاره رفته، از قبیل پدر، مادر، برادر و...؛ همچنین از خانه فرزند و شوهر بدون اذن آنان در صورت عدم علم به نارضایتی ایشان جایز است23) ر خوردن (.

دیات: ورود به خانه دیگری بدون اذن، به نصّ قرآن کریم حرام است. 24 و در صورت ورود و آسیب دیدن از سوی سگ خانه، صاحب خانه ضامن نیست. برخلاف ورود با اذن که در صورت آسیب دیدن موجب ضمان است. 25

دیگر احکام: اختیار خانه وسیع، 26 گذاشتن قرآن در آن و خواندن آن، 27 دادن ولیمه) ر ولیمه (جهت خریدن آن، 28 خواندن دعا هنگام خروج از خانه، 29 سلام کردن بر اهل خانه هنگام دخول و بر خود در صورتی که کسی در خانه نباشد، 30 نظافت کردن خانه31 و روشن کردن چراغ در آن پیش از غروب آفتاب32 مستحب است. در مقابل، نگهداری سگ - جز سگ شکاری و گله - در خانه، 33 تزیین خانه با تصاویر جانداران، 34 اختیار خانه کوچک35 و دخول در خانه تاریک بدون چراغ36 مکروه است.

) ر اتاق (

1. العروة الوثقی 2 128 /2. جواهر الکلام 3 62 - 61 /2. العروة الوثقی 4 401 /2. جواهرالکلام 5 149 /9. العروة الوثقی 402 /2 و 6 409. جواهر الکلام 145 /14؛ العروة الوثقی 7 409 /2. جواهر الکلام 392. 8 375 /8؛ العروة الوثقی 9 400 /2. جواهرالکلام 11 318 /15. 10 348/13. توضیح المسائل مراجع 22 - 21 /2 م 12 1775. جواهر الکلام 253 /17؛ مناسک) مراجع (/ 13 23. جواهر الکلام 14 113 /18. العروة الوثقی 15 670 /4. جواهر الکلام 284 /21؛ منهاج الصالحین) خویی (16 400 /1. جواهر الکلام 17 352 /22. مسالک الافهام 18 168 /3. تحریر الوسیلة 211 /2. 19 650 /1؛ جواهر الکلام 20 249 - 243 /26. جواهر الکلام 147 /31. 21 50 - 48 /20؛ منهاج الصالحین) خویی (22 289 /2. جواهر الکلام 24 406 /36. 23 336 /31. نور/ 28؛ جواهر الکلام 25 22 /26. جواهر الکلام 26 134 /43. وسائل الشیعة 28 205 /6. 27 299 /5. جواهر الکلام 30 141 /18. 29 51 /29. وسائل الشیعة 33 319. 32 317 /5. 31 80 /12. مفتاح الکرامة 85 /8؛ کتاب المکاسب 197 /1؛ جواهر الکلام 34 138 /22. جواهر الکلام 35 44 - 43 /22. وسائل الشیعة 319. 36 302 /5.