احکام ارشادی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
احکام ارشادی : بیان ارشاد کننده به حکم عقل یا مصلحت و مفسده واقعی
احکام ارشادی از اقسام احکام شرعی و مقابل احکام مولوی می‌باشد و مراد از آن، آن دسته از مجعولات و اعتبارات شارع است که جنبه ارشادی دارند؛ یعنی لازمه آنها بعث شرعی حقیقی مکلف‌به انجام فعل و یا زجر شرعی حقیقی مکلف از انجام آن نیست، بلکه، مراد ارشاد به حکم عقل یا ارشاد به مصلحت یا مفسده‌ای است که در متعلق حکم وجود دارد.
برای مثال، در آیه شریفه: « اطیعوا الله… » [۱] « اطیعوا » امر ارشادی است، زیرا عقل به طور مستقل حکم به وجوب اطاعت می‌نماید، بنابراین ' اطیعوا ' به حکم عقل ارشاد می‌کند.
مثال دیگر اینکه: در روایات آمده است: ' بدن و لباست را برای نماز تطهیر کن '. در این جا مأمورٌبه در ظاهر، شستن لباس و بدن است، ولی در حقیقت، عنوان طهور، مأمورٌبه است، چون « لاصلاة الا بطهور ». بنابراین، در این موارد، در ظاهر، امر به چیزی تعلق گرفته است، ولی در واقع، غرض بیان مصلحتی است که در چیزی دیگر نهفته است؛ یعنی خبر از وجود مصلحت در عملی است که در ضمن حکم دیگری بیان شده است.
نکته:
از آن جا که بر حکم عقل و بر امر غیری، ثواب و عقابی مترتب نیست، بر اوامر ارشادی نیز ثواب و عقاب مترتب نمی‌گردد.
پانوشت
منابع
- اصطلاحات الاصول : صفحه (74-75)
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 82
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «احکام ارشادی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه احکام ارشادی به زیرصفحه احکام ارشادی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.