آیه امتاع

توضیح مفهومی

آیه امتاع : آیه 240 سوره بقره، مربوط به حقوق زن بعد از فوت همسر

به آیه 240 سوره بقره آیه امتاع گفته می‌شود: «وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَاجًا وَصِیَّةً لِّأَزْوَاجِهِم مَّتَاعًا إِلَی الْحَوْلِ غَیْرَ إِخْرَاجٍ فَإِنْ خَرَجْنَ فَلاَ جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِی مَا فَعَلْنَ فِیَ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعْرُوفٍ وَاللّهُ عَزِیزٌ حَکِیمٌ»؛ «و کسانی از شما که مرگشان فرا می‏رسد و همسرانی بر جای می‏گذارند (باید) برای همسران خویش وصیت کنند که آنان را تا یک سال بهره‏مند سازند و (از خانه شوهر) بیرون نکنند پس اگر بیرون بروند در آنچه آنان به طور پسندیده در باره خود انجام دهند گناهی بر شما نیست و خداوند توانا و حکیم است».

عده‌ای از دانشمندان علوم قرآنی معتقدند این آیه به وسیله آیه 234 همین سوره (بقره) - که آیه «عِدّه وفات» هم گفته می‌شود- نسخ شده است: «وَالَّذِینَ یُتَوَفَّوْنَ مِنکُمْ وَیَذَرُونَ أَزْوَاجًا یَتَرَبَّصْنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرْبَعَةَ أَشْهُرٍ وَعَشْرًا فَإِذَا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَلاَ جُنَاحَ عَلَیْکُمْ فِیمَا فَعَلْنَ فِی أَنفُسِهِنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَاللّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ»؛ «و کسانی از شما که می‏میرند و همسرانی بر جای می‏گذارند (همسران) چهار ماه و ده روز انتظار می‏برند پس هرگاه عده خود را به پایان رساندند در آنچه آنان به نحو پسندیده درباره خود انجام دهند گناهی بر شما نیست و خداوند به آنچه انجام می‏دهید آگاه است». استدلال آنها چنین است که مفاد آیه اول این است که زنی که شوهرش فوت کرد نفقه یک سال و حق سکونت در خانه شوهر به همین مدت- تا زمانی که از خانه خارج نشده- برای او محفوظ است، ولی اگر از خانه خارج شد این حق زایل می‌شود، اما مفاد آیه دوم این است که این زن باید چهار ماه و ده روز عده نگه دارد، که لازمه آن عدم جواز خروج و یا ازدواج در این مدت است. روایاتی نیز در این باره وارد شده است. اما عده‌ای معتقدند مفاد آیه اول یک توصیه اخلاقس است و نه یک حکم واجب شرعی، و از همین رو به حال خود باقی است و نسخ نشده است.

نیز ر.ک:آیه عِدّه وفات.

منابع

1. التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 299
2. لباب النقول فی اسباب النزول : صفحه 36
3. بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار جلد 93 : صفحه 6
4. وسائل الشیعه جلد 15 : صفحه 451
5. تفسیر الصافی جلد 1 : صفحه 263
6. الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 1 : صفحه 309
7. مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 279
8. مجله پژوهشهای قرآنی جلد 11 : صفحه (243-244)

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیه امتاع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

آیه 240 بقره

اعم

اسامی آیات، سوره بقره

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه امتاع به زیرصفحه آیه امتاع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 299
• الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 1 : صفحه 309
• بحار الانوار الجامعة لدرر أخبار الائمة الاطهار جلد 93 : صفحه 6
• تفسیر الصافی جلد 1 : صفحه 204، 263
• لباب النقول فی اسباب النزول : صفحه 36
• مجله پژوهشهای قرآنی جلد 11 : صفحه (243-244)، 244
• مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 279
• وسائل الشیعه جلد 15 : صفحه 451