بیان ( قرآن )

توضیح مفهومی

بیان ( قرآن ) : یکی از اسامی قرآن

«بیان» مصدر فعل لازم و به معنای واضح و روشن است، و به صورت مصدر و اسم فاعل متعدی، به معنای روشن‌کردن و روشن‌کننده نیز به‌کار می‌رود. و «تبیان» مصدر سماعی از فعل متعدی و به معنای روشن‌کردن است.

برخی مانند علامه طبرسی معتقدند «بیان» و «تبیان» هر دو به یک معنا است. طریحی میان بیان و تبیان، تفاوت قائل شده و گفته است: «بیان» روشن‌کردن مطلبی است؛ بی‌آن‌که دلیلی داشته باشد؛ ولی «تبیان»، روشن‌ساختن مطلبی با دلیل و حجت است.

چون قرآن حجت و دلیل روشن برای همه مردم است؛ در آیه شریفه «هَذَا بَیَانٌ لِّلنَّاسِ» (آل‌عمران// 138) با کلمه «بیان» وصف شده است. اطلاق «تبیان» به قرآن در آیه «... وَنَزَّلْنَا عَلَیْکَ الْکِتَابَ تِبْیَانًا لِّکُلِّ شَیْءٍ» (نحل// 89) به‌این‌دلیل است که قرآن روشن‌گر همه حقایقی است که بشر باید بداند و بدون آگاهی از آن‌ها نمی‌تواند راه سعادت را بپیماید. و البته قرآن کریم امور مؤثر در مسیر هدایت و تأمین زندگی و سعادت بشر، در دنیا و آخرت را تبیین کرده است؛ به عبارت دیگر، هر چه از امور شرعی و دینی که مردم به‌آن نیازمندند، یا به صراحت (نص) و یا به احاله در قرآن آمده است؛ یعنی بیان و تعلیم برخی امور، به پیامبر (ص) و جانشینان آن حضرت موکول شده است. بنابراین، بیان و تبیان از اسامی قرآنند.

منابع

1. جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 175
2. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 2 : صفحه 507
3. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 6 : صفحه 380
4. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 279
5. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 275
6. قاموس قرآن جلد 1 : صفحه 259
7. مجمع البحرین جلد 1 : صفحه 274
8. قرآن شناسی جلد 1 : صفحه 38
9. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 180
10. التفسیر الکبیر جلد 9 : صفحه 12
11. التفسیر الکبیر جلد 20 : صفحه 99

اصطلاح‌نامه

اعم

اسامی و صفات قرآن

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 180
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 275، 279
• البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 275، 279، 345
• التفسیر الکبیر جلد 20 : صفحه 99
• التفسیر الکبیر جلد 9 : صفحه 12
• جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 175
• قاموس قرآن جلد 1 : صفحه 259
• قرآن شناسی جلد 1 : صفحه 38
• مجمع البحرین جلد 1 : صفحه 274
• مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 2 : صفحه 507
• مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 6 : صفحه 380