تفسیر کلامی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تفسیر کلامی : تفسیر قرآن با اهتمام به مباحث عقیدتی
واژه 'کلام' در عربی به معنای سخن، و در اصطلاح عبارت است از شرح و بیان استدلال در معارف دین که غالباً برای ردّ شبهات مخالفان ایراد می‌شود. علم کلام، علمی است که با ایراد ادله و حجت‌ها آدمی را بر اثبات عقاید دینی و ردّ شبهات مخالفان توانا می‌سازد.
تفسیر کلامی شکلی از تفسیر قرآن است که رنگ غالب آن دفاع از عقیده کلامی مفسر است، و مفسر در این نوع تفسیر با هر مناسبتی برای اثبات عقیده خود و تعرض به عقاید دیگران مباحث کلامی را در آیات قرآنی پیش می‌کشد.
علامه طباطبایی در این باره می‌فرماید: 'اما متکلمان یعنی بحث‌کنندگان در عقاید مذهبی سعی کرده‌اند آیات را طبق اصول مذهب خود تفسیر کنند؛ یعنی آن‌چه را موافق دیدند، گرفته و باقی را به صورتی که مذهب آن‌ها اجازه می‌داده تأویل کرده‌اند'.
البته قرآن از جهت بیان مباحث کلامی و مبارزه با عقاید و افکار غیرمسلمانان نظیر یهودیان و مسیحیان و داشتن آیات محکم و متشابه درون خویش می‌تواند جایگاه مناسبی برای تفسیرهای کلامی باشد و فرصت استفاده برای مفسران را در اثبات عقاید کلامی خویش و نفی عقاید دیگران ایجاد کند'.
ممکن است در این‌گونه تفسیرها مفسر در مباحث کلامی، بدون تکفیر دیگران و بدون تعصب از عقیده خود دفاع کند؛ ولی غالباً جهت سلبی و تعصب را می‌توان در تفاسیر کلامی یافت.
نیز ر.ک:تفاسیر کلامی، مفسران کلامی.
منابع
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تفسیر کلامی به زیرصفحه تفسیر کلامی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.