سوره الرحمن ( علوم قرآنی )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ سوره الرحمن ( علوم قرآنی )

◄ آیه 002 الرحمن ( علوم قرآنی )

◄ آیه 003 الرحمن

◄ آیه 004 الرحمن

◄ آیه 006 الرحمن

◄ آیه 007 الرحمن

◄ آیه 013 الرحمن

◄ آیه 014 الرحمن

◄ آیه 017 الرحمن

◄ آیه 019 الرحمن

◄ آیه 022 الرحمن

◄ آیه 024 الرحمن

◄ آیه 026 الرحمن

◄ آیه 027 الرحمن ( علوم قرآنی )

◄ آیه 029 الرحمن

◄ آیه 031 الرحمن

◄ آیه 033 الرحمن

◄ آیه 035 الرحمن

◄ آیه 037 الرحمن

◄ آیه 039 الرحمن

◄ آیه 043 الرحمن

◄ آیه 044 الرحمن

◄ آیه 046 الرحمن ( علوم قرآنی )

◄ آیه 048 الرحمن

◄ آیه 054 الرحمن

◄ آیه 056 الرحمن

◄ آیه 058 الرحمن

◄ آیه 074 الرحمن

◄ آیه 1 الرحمن

◄ آیه 11 الرحمن

توضیح مفهومی

سوره الرحمن ( علوم قرآنی ) : پنجاه و پنجمین سوره قرآن

«رحمان» از اوصاف و القاب خاص خداوند و حاکی از رحمت واسعه الهی است. نام سوره الرحمن به تناسب کلمه «الرحمن» در آیه نخست آن است. در قرآن کریم این تنها سوره‌ای است که بعد از بسم اللَّه با یکی از اسمای خدای عز و جل آغاز می‌شود.

این سوره خاطر نشان می‌سازد که خدای تعالی عالَم و اجزای آن از قبیل زمین و آسمان و خشکی‏ها و دریاها و انس و جن را طوری آفریده و نیز نظم داده که جن و انس بتوانند از آن بهره‏مند شوند، همچنین عالم به دو قسمت و دو نشأه تقسیم شده، یکی نشأه دنیا که به زودی خودش با اهلش فانی می‏شود، و یکی دیگر نشأه آخرت که همیشه باقی است، و در آن نشاه سعادت از شقاوت و نعمت از نقمت متمایز می‏گردد.

از این روی، عالم هستی از دنیایش گرفته تا آخرتش نظامی واحد دارد، تمامی اجزا و ابعاض این عالم با اجزا و ابعاض عالم دیگر مرتبط است، و اجزای عالم هستی ارکانی قویم دارد، ارکانی که یکدیگر را اصلاح می‏کنند، این جزء، مایه تمامیت آن جزء دیگر، و آن مایه تمامیت این است.

پس هر آنچه در عالم هست از نعمت‏ها و آلای خدای تعالی است، و به همین جهت پشت سر هم از خلایق می‏پرسد و با عتاب هم می‏پرسد که: «فَبِأَیِّ آلاءِ رَبِّکُما تُکَذِّبانِ» «کدامیک از آلای پروردگارتان را تکذیب می‏کنید؟ ».

و باز به همین مناسبت است که این سوره با نام رحمان آغاز گردید، که صفت رحمت عمومی و همگانی خداست، رحمتی که مؤمن و کافر و دنیا و آخرت را در بر دارد، و در آخر نیز، سوره با آیه: «تَبارَکَ اسْمُ رَبِّکَ ذِی الْجَلالِ وَ الْإِکْرامِ» ختم می‏شود.

این سوره از نظر مکی بودن و مدنی بودن دو احتمال دارد، هر چند برخی معتقدند که سیاق آن به مکی بودن شبیه‏تر است، ولی گروهی آن را مدنی دانسته‌اند.

در مجمع البیان از امام موسی بن جعفر از آبای گرامی‏اش (ع) از رسول خدا (ص) روایت آورده که فرموده: برای هر چیزی عروسی و جلوه‏گاه حسنایی ‏هست، و عروس قرآن سوره الرحمن است.

ویژگی‌های سوره الرحمن:

1. شامل 78 آیه به عدد کوفی و شامی، 77 آیه به عدد حجازی، 76 آیه به عدد بصری، 351 یا 352 کلمه و 1636 یا 1648 حرف است.

2. در ترتیب نزول، نود و هفتمین و در ترتیب مصحف شریف، پنجاه و پنجمین سوره قرآن و پس از سوره رعد و پیش از سوره انسان (دهر) نازل شده است.

3. طبق نظر رایج پس از هجرت در مدینه نازل شد و از سوره‌های مدنی است؛ مگر آیه 29 که برخی مفسران آن را مکّی دانسته‌اند.

4. از نظر شمار آیات، از سُوَر مفصّل و از نوع طوال آن- مشتمل بر حدود نیم حزب قرآن- به‌شمار می‌آید.

5. گفته‌اند در این سوره نسخی واقع نشده است.

6. این سوره فقط یک حکم فقهی (حرمت مس خطوط و نوشته‌های قرآن کریم بدون وضو) را بیان کرده است.

این سوره، سبک و اسلوب خاصی دارد و بر خلاف غالب آیات مدنی، آیات آن بسیار کوتاه است، در هر آیه یک یا چند نعمت الهی بیان و در پی آن آیه «فَبِأَیِّ آلَاء رَبِّکُمَا تُکَذِّبَانِ» ذکر شده است. این آیه در مجموع، 31 بار ذکر شده و آهنگ زیبا و خاصی به این سوره بخشیده است.

مهم‌ترین مطالب محتوایی سوره الرحمن:

1. نعمت بزرگ خلقت، تعلیم و تربیت، حساب و میزان و وسایل رفاهی انسان؛ 2. چگونگی آفرینش انس و جنّ؛ 3. نشانه‌های خداوند در زمین و آسمان، نظم خاص در حرکت کرات آسمانی و وجود موجودات در کرات آسمانی و امکان نفوذ انسان به کرات دیگر؛ 4. معاد، چگونگی رستاخیز، نشانه‌های آن و نعمت‌های بهشتیان.

نیز ر.ک:اسامی سوره الرحمن.

منابع

1. تاریخ قرآن : صفحه 587
2. بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 447
3. شناخت سوره های قرآن : صفحه 407
4. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
5. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 195
6. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 49
7. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 43
8. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41
9. تفسیر نمونه جلد 23 : صفحه 91
10. تفسیر نمونه جلد 23 : صفحه 89
11. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 93

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره الرحمن ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 055، سوره آلاء، سوره پنجاه و پنجم قرآن، عروس القرآن

اعم

سوره های قرآن

اخص

آیه 002 الرحمن ( علوم قرآنی )، آیه 003 الرحمن، آیه 004 الرحمن، آیه 006 الرحمن، آیه 007 الرحمن، آیه 013 الرحمن، آیه 014 الرحمن، آیه 017 الرحمن، آیه 019 الرحمن، آیه 022 الرحمن، آیه 024 الرحمن، آیه 026 الرحمن، آیه 027 الرحمن ( علوم قرآنی )، آیه 029 الرحمن، آیه 031 الرحمن، آیه 033 الرحمن، آیه 035 الرحمن، آیه 037 الرحمن، آیه 039 الرحمن، آیه 043 الرحمن، آیه 044 الرحمن، آیه 046 الرحمن ( علوم قرآنی )، آیه 048 الرحمن، آیه 054 الرحمن، آیه 056 الرحمن، آیه 058 الرحمن، آیه 074 الرحمن، آیه 1 الرحمن، آیه 11 الرحمن

وابسته

اسامی سوره الرحمن

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره الرحمن ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره الرحمن ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آموزش علوم قرآن جلد 1 : صفحه 194، 195
• اعجاز قرآن : صفحه 587
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41، 43، 49، 195
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1-2 : صفحه 46
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 46
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 286
• البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 251
• التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 137، 140
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 93
• بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 447
• تاریخ جمع قرآن : صفحه 204، (290-295)
• تاریخ قرآن : صفحه 587
• تفسیر نمونه جلد 23 : صفحه 89، 91
• جواهر القرآن : صفحه 137
• شناخت سوره های قرآن : صفحه 407
• علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
• پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 146