جناس تام
از دانشنامه علوم اسلامی
رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
جناس تام : جناس در دو لفظ دارای حروف و حرکاتِ یکسان با معانی متفاوت
در «جناس تام» حروف و حرکات الفاظ متجانس در گفتار و نوشتار یکی، و فقط در معنا مختلفند و فرق معنایی از جمله و فحوای کلام فهمیده می‌شود؛ مانند: «وَیَوْمَ تَقُومُ السَّاعَةُ یُقْسِمُ الْمُجْرِمُونَ مَا لَبِثُوا غَیْرَ سَاعَةٍ»؛ «روزی که قیامت برپا شود، گناهکاران سوگند می‌خورند که جز ساعتی درنگ نکرده‌اند» (روم// 55) .
در این آیه، در لفظ «ساعة» جناس واقع شده است.
جناس تام در بدیع لفظی، معادل ایهام در بدیع معنوی است و فایده آن ایجاد هماهنگی در سطح کلمات یا جملات است.
منابع
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 450
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 310
- التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 89
- محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة : صفحه 128
- فنون بلاغت و صناعات ادبی : صفحه 50