وجوب ارشادی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
وجوب ارشادی : وجوب دلالت کننده بر حکم وضعی شرعی یا حکم عقلی
وجوب ارشادی، مقابل وجوب مولوی بوده و به وجوبی گفته می‌شود که لازمه آن بعث حقیقی مکلف‌به انجام فعل نیست، بلکه یا راهنمایی و ارشاد به حکم عقل است ـ در جایی که عقل به طور مستقل به چیزی حکم می‌کند ـ و یا ارشاد به مصلحت چیزی است که به جا آوردن متعلق حکم، وسیله‌ای برای رسیدن به آن محسوب می‌شود؛ برای مثال، در آیه ' اطیعوالله… '، ' اطیعوا ' امر ارشادی است، زیرا عقل به طور مستقل به وجوب اطاعت خداوند حکم می‌نماید؛ بنابراین ' اطیعوا ' ارشاد به حکم عقل است، که از جانب شارع رسیده است.
و یا در روایتی که می‌گوید: ' بدن و لباست را برای نماز تطهیر کن '، در ظاهر، شستن لباس و بدن تکلیف است، ولی در حقیقت، عنوان طهور، مأمورٌ به است، چون گفته شده: ' لا صلاة الا بطهور '؛ بنابراین، در این موارد، به ظاهر، امر روی چیزی رفته است ـ شستن لباس و بدن برای نماز ـ ولی در واقع، غرض، بیان مصلحتی است که در چیز دیگر وجود دارد؛ یعنی خبر از مصلحتِ عملی است در ضمن بیان حکم دیگر که عبارت است از شرطیت طهارت برای نماز.
نتیجه: وجوب ارشادی یا از طریق حکم عقل به دست می‌آید و یا از طریق حکم شرع (آن جا که حکم شرع ارشاد به جزئیت، شرطیت و یا مانعیت چیزی برای چیز دیگر است).
منابع
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 82
- شرح رسائل جلد 4 : صفحه 76
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 2 : صفحه 26
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه (375-376)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه وجوب ارشادی به زیرصفحه وجوب ارشادی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.