مقدمات حکمت

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ مقدمات حکمت

◄ عدم قدرمتیقن درمقام تخاطب

◄ عدم قرینه برتقیید

◄ متکلم در مقام بیان

توضیح مفهومی

مقدمات حکمت : قرائن عام اثبات شمول مطلق بر همه افراد

از آن جا که الفاظ مطلق برای ' ماهیت مهمله ' (لابشرط مقسمی) وضع شده است و نه برای ' ماهیت مطلقه به قید اطلاق ' (لابشرط قسمی) ، درنتیجه، اطلاق و ارسال در موضوع له داخل نیست. از این رو، برای اثبات اطلاق به قرینه نیاز است، چه قرینه خاص باشد چه عام. قرینه خاص، یا حالی است یا مقالی. قرینه عام قرینه‌ای است که برای اثبات اطلاق در همه مطلقات قابل استفاده است، که به آن ' مقدمات حکمت ' می‌گویند.

بنابراین، مقصود از مقدمات حکمت، جمع شدن شرایطی است که نشانه شمول مطلق برافراد می‌باشد.

در تعداد آن شرایط، میان اصولی‌ها اختلاف است؛ مشهور آن را سه و برخی دیگر پنج شرط می‌دانند.

مقدمات حکمت عبارت است از:

1. متکلم در مقام بیان تمام مراد خود باشد و قصد اهمال، اجمال گویی و هزل نداشته و غافل نیز نباشد؛

2. قرینه‌ای ـ متصله یا منفصله ـ دلالت کننده بر تقیید در کلام نباشد، زیرا اگر قرینه متصله باشد، مانند: ' اعتق رقبة مؤمنة ' از ظهور کلام در اطلاق پیش گیری می‌کند، و اگر قرینه منفصله باشد، گر چه مانع انعقاد ظهور کلام نیست، اما حجیت آن را از بین می‌برد؛

3. اطلاق و تقیید ممکن باشد؛ یعنی لفظ از الفاظی باشد که با قطع نظر از تعلق حکم به آن، قابل انقسام به مطلق و مقید باشد؛ به عبارت دیگر، صلاحیت داشته باشد که گاه در مطلق وگاه در مقید استعمال گردد؛

4. قدر متیقن در مقام تخاطب وجود نداشته باشد. این مقدمه را مرحوم ' آخوند ' در ' کفایة الاصول ' بیان کرده است .

منظور از قدر متیقن در مقام تخاطب آن است که گاه بین مخاطب و متکلم از مصداق معینی سخن به میان آمده و سپس به طور مطلق امر شده است، مانند این که مولا با عبدش درباره فواید گوشت گوسفند سخن می‌گوید و پس از مدتی به شوق آمده و می‌گوید: ' اشتر اللحم '، در این جا اگر چه مطلق گفته، ولی قدر متیقن در مقام محاوره، همان گوشت گوسفند است؛

5. عدم انصراف؛ در میان علما مشهور است که انصراف، مانع از تمسک به اطلاق کلام است، اگر چه سایر مقدمات حکمت در کلام وجود داشته باشد، مانند این که مولا بگوید: ' اکرم العالم '، که لفظ ' عالِم ' به عالم دینی انصراف دارد نه هر عالمی.

منابع

1. علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 198
2. الوصول الی کفایة الاصول جلد 3 : صفحه 244
3. تقریرات اصول جلد -2 : صفحه 102
4. سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه (79-104)
5. ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه (548-552)
6. محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه (364-369)
7. آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه (394-396)
8. تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه (531-533)
9. اصطلاحات الاصول : صفحه 249
10. اصطلاحات الاصول : صفحه 248
11. اصول الفقه جلد 1 : صفحه 179
12. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 127
13. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 334
14. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «مقدمات حکمت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

قاعده مقدمات حکمت، قرینه حکمت، مقدمات اطلاق

اخص

عدم قدرمتیقن درمقام تخاطب، عدم قرینه برتقیید، متکلم در مقام بیان

وابسته

اطلاق ( اصول فقه )، انصراف ( اصول فقه )، قاعده تلازم اطلاق و تقیید، قدر متیقن، مطلق ( اصول فقه )، مقام بیان، نتیجه مقدمات حکمت

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مقدمات حکمت به زیرصفحه مقدمات حکمت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• جلد 1 : صفحه 389
• آراؤنا فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 142، (394-396)
• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 416، 528
• اصطلاحات الاصول : صفحه 248، 249
• اصول الاستنباط : صفحه 167
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه 167، 178، 179، 180
• الاصول جلد 5 : صفحه 67
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 1 : صفحه 411، 412، 413، 418، 419، 422، 430، 431
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 370
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 613، 616، 619، 621، 624
• المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 338
• المحکم فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 30، 45، 50، 53، 57، 58، 59، 61، 62
• الوصول الی کفایة الاصول جلد 3 : صفحه 243، 244
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 217، 392
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 202، 203، 204، 205، 206، 208، 209
• ایضاح الکفایة جلد 3 : صفحه (548-552)
• بحوث فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 41، 411، 417، 418، 424
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 181، 278
• تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 546، 551، 557
• تقریرات اصول جلد -2 : صفحه 102
• تقریرات اصول : صفحه 102
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 141، 464، (531-533)، 534
• حقایق الاصول جلد 1 : صفحه 555، 563
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 171
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 96، 233، 234، 235، 244
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه (93-96)، 99، 105
• سیری کامل در اصول فقه جلد 9 : صفحه (79-104)
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 80، 198
• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 334
• فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 325
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 481، 482، 573، 574
• فوائد الاصول جلد 2 جزء 4 : صفحه 1
• کفایة الاصول : صفحه 287، 289
• مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 127
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 175
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 87
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 110
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه (364-369)، 365، 367
• مقالات الاصول جلد 1 : صفحه 500، 504
• منتقی الاصول جلد 1 : صفحه 237
• منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 427، 430، 431، 433، 434، 442، 469، 470
• نهایة الاصول : صفحه 381، 383
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 567، 569، 571، 575