احکام منجز
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
احکام منجز : احکام واصل به مکلّفِ فاقد عذر
احکام منجّز، به آن دسته از احکام شرعی می‌گویند که در آخرین مرتبه از مراتب حکم قرار دارد.
توضیح:
مرحوم « آخوند خراسانی » معتقد است حکم دارای مراتب چهارگانه است:
1. مرتبه اقتضا؛ 2. مرتبه انشا؛ 3. مرتبه فعلیت؛ 4. مرتبه تنجّز.
مرتبه اقتضا اشاره به مرتبه وجود مقتضی جعل است که در عین حال که مصلحت دارد، اما دارای مانع یا فاقد شرط است.
مرتبه انشا، بعد از رفع مانع و حصول شرایط است که انشای حکم از طرف آمر صورت گرفته، اما به دلیل وجود موانعی، هنوز اراده جدّی نسبت به فعل و الزام مکلّف وجود ندارد.
مرتبه فعلیت، وقتی است که اراده جدّی مولا محقّق شده و حکم را به قصد الزام مکلّف انشا کرده است، اما مکلّف هنوز علم به آن پیدا نکرده و بر ترک آن عقابی مترتب نیست.
مرتبه تنجّز، وقتی است که مکلّف، به حکم فعلی علم پیدا کند، یا اماره‌ای بر آن حکم برایش اقامه شود که در این صورت، بر ترک آن عقاب مترتب می‌شود.
نا گفته نماند که اکثر اصولیونِ بعد از مرحوم آخوند معتقدند حکم فقط دارای دو مرتبه است: مرتبه انشا و مرتبه فعلیت.
منابع
- کفایة الاصول : صفحه 320
- کفایة الاصول : صفحه 296
- سیری کامل در اصول فقه جلد 10 : صفحه (104-117)
- فرهنگ معارف اسلامی جلد 2 : صفحه 119
- اصطلاحات الاصول : صفحه 123
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «احکام منجز» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه احکام منجز به زیرصفحه احکام منجز/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.