تحیت ( عام )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تحیّت
تَحیَّت: سلام کردن/ هر نوع تحیّت.
تحیّت در لغت به معنای دعا برای حیات و بقای کسی است. سپس استعمال آن در آنچه تحیّت بدان تحقّق مییابد مانند سلام کردن و غیر آن، رایج شده، و در شرع در معنای خاص یعنی گفتن »سَلامٌ عَلَیکُم« به کار رفته است. 1
از آن به مناسبت در باب طهارت و صلات سخن گفته شده است.
حکم: گفتن تحیّت شرعی) سلام علیکم (به مسلمانان، مستحب و جواب آن واجب است) ر سلام (؛ لیکن در انواع دیگر تحیّت مانند »صَبَّحَکُمُ اللَّهُ بِالخَیْرِ« که سلام شرعی محسوب نمیشوند، پاسخ آنها به قول مشهور واجب نیست. 2
در قرآن کریم چنین آمده است: »هرگاه نسبت به شما تحیّتی انجام شود، با تحیّتی بهتر از آن یا همانند آن پاسخ دهید«3. بسیاری »تحیّت« به کار رفته در آیه شریفه را به خصوص سلام تفسیر
کردهاند، در نتیجه امر به پاسخ، وجوبی است. برخی آن را اعم گرفته و شامل تحیّتهای دیگر مانند »صَبَّحَکُمُ اللَّهُ بِالخَیْرِ« و حتّی تحیّتهای عملی مانند هدیه دادن نیز دانستهاند. در نتیجه، امر، مطلق رجحان را میرساند که اعم از واجب و مستحب است؛ یعنی جواب تحیّت شرعی واجب و سایر تحیّتها مستحب است. 4
تحیّت در نماز: تحیّت ابتدایی) سلام کردن به دیگری (در حال نماز، جایز نیست و گفتن عمدی آن، موجب بطلان نماز میشود؛ 5 لیکن جواب دادن به تحیّت شرعی در اثنای نماز، جایز بلکه واجب است. 6 ولی پاسخ به سایر تحیّتها جایز نیست بلکه موجب بطلان نماز میگردد مگر آنکه به قصد دعا - نه به نیّت پاسخ تحیّت - گفته شود که در این صورت، گروهی از فقها قائل به جواز شدهاند؛ 7 لیکن گروهی در جواز آن حتّی به قصد دعا در صورتی که مخاطب غیر خداوند باشد، اشکال کرده و برخی صریحاً قائل به بطلان نماز شدهاند. 8
از تحیّتهای مستحب، تسمیت عطسه کننده) ر تسمیت (با گفتن »یَرْحَمُکَ اللَّهُ« است. 9 همچنین گفتن »أَنْقَی اللَّهُ غَسْلَکُم« به کسی که استحمام کرده و گفتن »طَهَّرَکُمُ اللَّهُ« در پاسخ آن مستحب است. 10
نماز تحیّت: از جمله نمازهای مستحب، دو رکعت نماز تحیّت مسجد است) ر نماز تحیّت (.
برخی گفتهاند: تحیّت مسجد الحرام، طواف، تحیّت حرم) ر حرم (احرام) ر احرام (و تحیّت منی) ر منی (رمی جمره) ر رمی جمره (است. 11
1. الحدائقالناضرة 68 /9؛ مستمسک العروة 2 565 /6. جواهر الکلام 105 /11؛ مستمسک العروة 3 564 /6. نساء/ 4 86. الحدائق الناضرة 69 - 68 /9؛ مستمسک العروة 5 565 /6. العروة الوثقی 6 710 /1. جواهرالکلام 7 101 - 100 /11. مدارک الاحکام 475 /3؛ جواهر الکلام 8 105 /11. العروةالوثقی) و حواشی () ج (9 23 - 22 /3. جواهر الکلام 10 95 /11. وسائل الشیعة 11 59 /2. الروضة البهیة 543 /1.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 386
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تحیت ( عام )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- به لحاظ مکان:
- تحیت حرم مکه، تحیت مسجد، تحیت منا
- به لحاظ نوع:
- تعظیم ( فقه )، جواب سلام، سلام ( فقه )
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تحیت ( عام ) به زیرصفحه تحیت ( عام )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.