شرایط حجیت خبر واحد

توضیح مفهومی

شرایط حجیت خبر واحد : امور لازم در خبر یا راویان خبر برای تمسّک به آن خبر

شرایط حجیت خبر واحد، به شرایطی گفته می‌شود که وجود آنها در خبر و یا راویان خبر واحد لازم است تا بتوان به روایت آنها اعتماد نمود، مانند این که لازم است این خبر حسی باشد نه حدسی و نیز وجود صفت بلوغ، عقل، اسلام، ایمان، عدالت و ضبط در راوی ضروری است.

راوی خبر واحد باید بالغ و عاقل باشد ـ بعضی از اهل سنت، قول صغیر ممیز را پذیرفته‌اند _ از این رو خبری که دیوانه نقل می‌کند بی ارزش است، ولی هرگاه دیوانه ادواری، در حال افاقه و سلامت عقل روایت نقل کند، روایت او پذیرفتنی است.

گاهی بلوغ و عقل را به صورت یک جا لحاظ کرده و می‌گویند راوی باید مکلف (بالغ و عاقل) باشد.

شرط دیگر، اسلام است؛ بنابراین خبر غیر مسلمان معتبر نیست.

ایمان، به معنای شیعه دوازده امامی بودن، شرط دیگر است و به موجب آن، خبری که راوی یا راویان آن سنی باشند اعتباری ندارد، مگر این که توثیق شده باشند.

شرط دیگر، عدالت می‌باشد که مورد اتفاق است، اما در این که عادل کیست و عدالت چیست و چگونه می‌توان به عدالت کسی پی برد، اختلاف وجود دارد. بنابر یک نظر، مراد از عدالت، ملکه عدالت است که انسان را از ارتکاب گناهان کبیره و اصرار بر صغیره باز می‌دارد.

شرط دیگر، ضبط یا ضابط بودن راوی است؛ یعنی راوی باید دارای حافظه‌ای باشد که بتواند کلام معصوم (ع) را همان گونه که شنیده، بیان کند و مضمون آن را تغییر ندهد و اگر از کسان دیگری نقل می‌کند، آنها را کاملاً بشناسد.

نکته اول:

همه شرایطی که برای حجیت خبر واحد ذکر شد، مورد اتفاق نمی‌باشد، بلکه در بعضی از آنها اختلاف وجود دارد، و در واقع، هر یک از مذاهب اسلامی، شرایطی برای خود برشمرده‌اند. آن چه ذکر شد، شرایطی است که مشهور عالمان امامی به آن معتقدند.

نکته دوم:

اعتبار شرایطی که آورده شد ـ و شرایط دیگری که در کتاب‌ها آمده ـ منوط به این است که حجیت خبر واحد به عنوان ظن خاص پذیرفته شده باشد، اما اگر به خبر واحد از باب ظن مطلق عمل شود، اعتبار این شروط بی معنا است و امر دایر مدار آن است که آن خبر مفید ظن باشد یا نباشد؛ چه این شرایط موجود باشد یا نباشد.

منابع

1. قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 456
2. منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 114
3. جلد 3 : صفحه 237
4. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة جلد 1 : صفحه 463
5. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 166
6. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه (520-522)
7. اصول فقه : صفحه 211
8. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 408
9. المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 266
10. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

حجیت خبر واحد

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شرایط حجیت خبر واحد به زیرصفحه شرایط حجیت خبر واحد/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• جلد 3 : صفحه 237
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 208
• اصول الاستنباط : صفحه 202
• اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 331، 334، 335، 367، 368، 369
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 68، 69
• اصول فقه : صفحه 211
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 304، 305، 307، 308، 316، 322
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 218
• الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه 79
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة جلد 1 : صفحه 463
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 4 : صفحه 393
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 217
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 205، 266
• الوافیة فی اصول الفقه : صفحه 166
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 408
• عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 336، 341، 347، 350، 380
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 238
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 108
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 147
• قوانین الاصول جلد 1 : صفحه 456
• مبادی الوصول الی علم الاصول : صفحه 206، 207
• مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 166
• منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 114
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه (520-522)