مفسّران طبقه چهارم
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
مفسّران طبقه چهارم : مفسّران طبقه چهارم نزد شیعه و اهل‌سنّت
مفسّران طبقه چهارم شیعه، به لحاظ تقسیم‌بندی کتاب ~مبانی و روشهای تفسیر قرآن~ کسانی هستند که نزدیک به زمان ائمه (ع) می‌زیستند. آنان احادیث مربوط به تفسیر قرآن را جمع‌آوری کرده‌اند و تألیفاتشان نخستین منابع تفسیری شیعه به شمار می‌آید؛ مانند:
1. علی بن ابراهیم قمی (زنده تا سال 307 ق) ، صاحب ~تفسیر قمی~.
2. ابن‌عقده (معروف است که ایشان سیصد هزار حدیث از حفظ بوده است) .
3. ابوالقاسم فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی (زنده تا سال 307 ق) ، صاحب ~تفسیر فرات کوفی~.
4. محمد بن مسعود بن عیاش سلمی سمرقندی، صاحب ~تفسیر عیاشی~.
5. احمد بن حسن معروف به ابوالعباس.
6. محمد بن ابراهیم بن جعفر الکاتب النعمانی (م 360 ق) ، صاحب ~تفسیر نعمانی~. وی اهل منطقه نعمانیه عراق (بین واسط و بغداد) و کاتب شیخ کلینی بود که بخش زیادی از کتاب کافی را نوشته است.
7. ابومحمد جرجانی.
8. محمد بن احمد صابونی، مؤلف کتاب ~تفسیر معانی‌القرآن و تسمیة أصناف کلامه المجید~.
9. محمد بن حسن شیبانی، صاحب تفسیر ~نهج‌البیان عن کشف معانی‌القرآن~.
این طبقه، اقوال صحابه و تابعان را به صورت روایت‌های معنعن در تألیفات تفسیری خود وارد می‌کردند.
اما طبقه چهارم مفسّران اهل‌سنّت طبق تقسیم‌بندی علاّمه طباطبایی (ره) نخستین مؤلفان تفسیرند؛ مانند سفیان بن عیینه، وکیع بن جراح، شعبة بن حجاج، عبد بن حمید و ابن‌جریر طبری صاحب تفسیر ~جامع البیان فی تفسیر القرآن~ معروف به «تفسیر طبری». ایشان در باره این طبقه می‌افزاید: این طبقه، اقوال صحابه و تابعان را به صورت روایت‌های معنعن در تألیفات تفسیری خود وارد و از اظهار نظر استقلالی خودداری می‌کردند؛ مگر ابن‌جریر طبری که در تفسیر خود گاهی در ترجیح میان اقوال، اظهار نظر کرده است.