انسداد باب اجتهاد
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
انسداد باب اجتهاد : ممنوعیت دست یابی به احکام شرعی از طریق اجتهاد
انسداد باب اجتهاد، به معنای ممنوعیت دست یابی به احکام شرعی از طریق اجتهاد است.
بیشتر اهل سنت و اخباری‌های امامیه، به ممنوعیت اجتهاد و حرمت آن اعتقاد دارند؛ در مقابل، اصولی‌های شیعه و تعداد کمی از علمای متأخر اهل سنت به انفتاح باب اجتهاد معتقدند. در مورد تاریخ سد باب اجتهاد، نظریات متفاوتی ارائه شده است، اما بیشتر علما معتقدند در اواخر دوران حکومت عباسیان (اواخر قرن چهارم هجری قمری) ، خلیفه عباسی ' القادر بالله ' از چهار نفر از فقهای مذاهب چهارگانه خواست بر طبق مذهب خود کتابی بنگارند. ' ابو حسین قدوری ' مطابق مذهب ' ابو حنیفه '، ' ابو محمد عبد الوهاب ' مطابق مذهب ' مالک بن انس '، ' ماوردی ' مطابق مذهب ' محمد بن ادریس شافعی '، و ' ابوالقاسم خرقی ' مطابق مذهب ' احمد بن حنبل ' رساله هایی نگاشتند، سپس ' القادر بالله ' فرمان داد که مردم فقط طبق آن کتاب‌ها عمل نمایند. [۱]
اما اخباری‌های از امامیه در قرن یازدهم هجری به رهبری مرحوم ' میرزا محمد امین استرآبادی ' موجی علیه اجتهاد به راه انداختند؛ آنها گمان می‌کردند اجتهاد موجب متروک شدن نصوص دینی و عناصر خاصه (اخبار و احادیث) می‌شود. از آن جا که اخباریون، در اصول و اجتهاد عناصر مشترک تعمّق نداشتند چنین پنداشتند که به کارگیری اجتهاد و اصول در شناخت احکام سبب می‌شود تا عناصر خاصه، ماهیت خود را از دست داده و تبدیل به عناصر مشترک شود، در حالی که مجتهدان معتقد بودند به کارگیری اجتهاد و اصول فقهی در استنباط احکام شرعی و موضوعات و حوادث واقعه، همان بازگرداندن فروع تازه به اصول پایه است و هرگز از چارچوب عناصر خاصه خارج نبوده و هر کدام مرحله‌ای در شناخت احکام به حساب می‌آید و دارای اهمیت ویژه‌ای است.
پانوشت
منابع
- ادوار اجتهاد : صفحه 318
- ادوار اجتهاد : صفحه 309
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 599
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 163
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 149
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «انسداد باب اجتهاد» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه انسداد باب اجتهاد به زیرصفحه انسداد باب اجتهاد/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.