امتثال احتمالی ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
امتثال احتمالی ( اصول فقه ) : احتمال امتثال از طریق عمل به بعضی احتمالات در متعلق تکلیف
امتثال احتمالی، امتثالی است که متعلق تکلیف برای مکلف، مشکوک ـ به شک بدوی ـ یا معلوم اجمالی می‌باشد؛ یعنی نسبت به متعلق تکلیف چند احتمال داده می‌شود، ولی مکلف در مقام امتثال، احتیاط نمی‌کند و فقط بعضی از آنها را انجام داده و برخی را رها می‌کند، به گونه‌ای که احتمال می‌دهد ' مکلفٌ به ' واقعی را انجام داده است، ولی علم به انجام آن پیدا نمی‌کند.
امتثال احتمالی در شبهات بدوی و یا شبهات مقرون به علم اجمالی، در مواردی اتفاق می‌افتد که مکلف نتواند محتملات را انجام دهد؛ مانند این که مکلف احتمال می‌دهد یکی از چهار طرف قبله است اما به دلیل تنگی وقت فقط می‌تواند به دو طرف نماز بخواند؛ در این جا، وی احتمال می‌دهد که تکلیف واقعی را انجام داده است.
نکته:
مراتب امتثال، ترتیبی است و عدول از مرحله بالاتر (امتثال علمی) به مرحله پایین تر (امتثال احتمالی) با امکان امتثال در مرحله بالاتر، جایز نیست؛ ولی در جواز اکتفا به امتثال اجمالی در صورت امکان امتثال تفصیلی، اختلاف نظر وجود دارد.
منابع
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 72
- اصطلاحات الاصول : صفحه 73
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 84
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 209
- نهایة الاصول جلد 1,2 : صفحه 433
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 109
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه امتثال احتمالی ( اصول فقه ) به زیرصفحه امتثال احتمالی ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 137، 283، 319
- اصطلاحات الاصول : صفحه 73
- المحکم فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 469
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 109
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 334
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 209
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 72
- مبادی فقه و اصول : صفحه 177
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 84، 85
- نهایة الاصول جلد 1,2 : صفحه 433
- نهایة الاصول : صفحه 433
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 462