آیه و ان یکاد
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
آیه و ان یکاد : آیه 51 قلم، در باره چشم زخم
به آیه 51 سوره قلم «آیه و ان یکاد» می‌گویند: «وَإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ»؛ «و آنان که کافر شدند چون قرآن را شنیدند چیزی نمانده بود که تو را چشم بزنند و میگفتند او واقعا دیوانهای است».
در تفسیر این آیه نظریات گوناگونی داده‌اند:
1. بسیاری از مفسران گفته‌اند منظور این است که وقتی دشمنان، آیات با عظمت قرآن را از تو می‌شنوند به قدری خشمگین می‌شوند و با عداوت به تو می‌نگرند که گویا می‌خواهند تو را با چشم‌های خویش بر زمین افکنند و نابود کنند؛ یعنی می‌خواهند با چشم زدن (که بسیاری از مردم به آن معتقدند) و با یک نگاه مخصوص تو را بیمار و هلاک کنند.
2. به اعتقاد بعضی دیگر، این جمله کنایه از نگاه‌های بسیار غضب‌آلود است؛ مثل این که می‌گوییم آن‌چنان به من بد نگاه کرد که گویا می‌خواست مرا با نگاهش بخورد یا بکشد. در این تفسیر، بحثی از چشم زدن نیست.
3. در این آیه، قرآن می‌خواهد تضاد عجیب میان گفته‌های دشمنان اسلام را ظاهر سازد؛ و آن این است که وقتی آن‌ها آیات قرآن را می‌شنوند، آن‌قدر مجذوب و از آن شگفت‌زده می‌شوند که می‌خواهند تو را با چشم بزنند؛ زیرا چشم‌زدن معمولاً در امورِ بسیار اعجاب‌انگیز است.
آیا چشم‌زخم از نظر اسلامی و علوم روز واقعیت دارد؟ پاسخ این است که این مسئله از نظر عقلی محال نیست و در روایات اسلامی نیز تعبیرات مختلفی دیده می‌شود که وجود چنین امری را اجمالاً تأیید می‌کند؛ لذا نباید در انکار این امور اصرار داشت، بلکه باید امکان وجود آن را از نظر عقل و علم پذیرفت.
منابع
- تفسیر نمونه جلد 24 : صفحه (424-428)
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه (388-391)
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 10 : صفحه 100
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «آیه و ان یکاد» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه و ان یکاد به زیرصفحه آیه و ان یکاد/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.