استصحاب حصه
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
استصحاب حصه : استصحاب کلّیِ موجود در ضمن فرد خارجی
استصحاب حصه، استصحابی است که مستصحب آن کلی مقید باشد ـ کلی با لحاظ این که در ضمن فرد خارجی موجود است ـ، مانند: استصحاب حصه‌ای از حیوان که در ضمن پشه و یا فیل قرار دارد؛ یعنی کلی حیوانی را که در ضمن پشه یا فیل وجود دارد، مجرد از خصوصیات خارجی، استصحاب می‌کنیم.
مرحوم ' آغا ضیاء عراقی '، استصحاب کلی را به استصحاب حصه تفسیر نموده است.
در کتاب‌های فلسفی آمده است: حصه عبارت است از همان کلی مقید، به گونه‌ای که قید، خارج و اضافه، داخل باشد؛ بنا بر این، حصص وجود، نفس مفهوم وجود مضاف به ماهیت ـ مثل وجود درخت، وجود انسان ـ است به نحوی که اضافه، داخل و مضاف الیه، خارج باشد.
فرق حصه با فرد این است که هرگاه ماهیت با قید و تقید مورد لحاظ قرار گیرد، به طوری که هم قید و هم تقید، داخل باشد، به آن فرد گفته می‌شود و هرگاه قید، خارج و تقید که محض اضافه است داخل باشد، حصه نامیده می‌شود.
منابع
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 227
- بحوث فی علم الاصول جلد 6 : صفحه 243
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه (517-518)
- فرهنگ نامه اصول فقه