جنین انسان

چنانچه زنِ کافرِ باردار شده از مرد مسلمان، همراه جنینش بمیرد، بر جنین احکام مسلمانی بار می‏شود؛ از این رو، زن را در قبرستان مسلمانان بر پهلوی چپ، پشت به قبله می‏خوابانند تا روی بچه به سمت قبله باشد. 2 در اینکه این حکم شامل جنینی هم که هنوز روح در آن دمیده نشده، می‏شود یا نه، اختلاف است. 3

جنین سقط شده مسلمانی که کمتر از چهار ماه دارد بدون غسل و کفن و نماز، تنها در پارچه‏ای پیچیده و دفن می‏گردد و اگر چهار ماه یا بیشتر داشته باشد، غسل داده و کفن می‏شود؛ لیکن بر آن نماز خوانده نمی‏شود. برخی دراین فرض به جای کفن کردن، تعبیر به پیچیدن در پارچه‏ای کرده‏اند که ظاهر آن عدم وجوب کفن است. 4 تماس با جنین سقط شده‏ای که چهار ماه یا بیشتر دارد موجب غسل مسّ میّت) رغسل مسّ میّت (است. وجوب غسل در تماس با جنین کمتر از چهار ماه اختلافی است. برخی تصریح به عدم وجوب آن کرده‏اند. 5

صدق مردار) ر مردار (بر جنین مرده قبل از دمیده شدن روح، همچنین نجس بودن آن، محل بحث است. برخی بر نجاست آن ادعای اجماع کرده‏اند. 6

جهاد: جنین در اسلام و کفر، تابع پدر و مادر خویش است؛ بنابر این، اگر مرد کافری مسلمان شود، لیکن همسر حامله‏اش که بر کفر باقی مانده اسیر گردد، مادر به بردگی گرفته می‏شود، لیکن جنین به تبع پدر خود، در حکم مسلمان است و به بردگی گرفته نمی‏شود. 7

تجارت: اگر کنیز یا حیوان بارداری فروخته شود، در صورتی که به نظر عرف، جنین تابع مادر به حساب نیاید، بنابر مشهور در ملک فروشنده باقی می‏ماند. 8 خرید و فروش جنین در رحم حیوان صحیح نیست9) ر بیع ملاقیح (.

رهن: هرگاه کنیز یا حیوانی که گرو گذاشته شده حامله گردد، آیا جنین او نیز جزء مال گرو گذاشته شده محسوب می‏شود یا نه؟ مسئله اختلافی است. قول اوّل منسوب به مشهور است10) ر رهن (.

وقف: وقف کردن برای جنین به تنهایی صحیح نیست، لیکن اگر مالی برای افراد موجود و کسانی که بعد متولّد می‏شوند وقف گردد، صحیح است. 11

وصیّت، اقرار و ارث: وصیّت کردن برای جنین، هرچند روح در آن دمیده نشده باشد، صحیح است؛ لیکن استقرار آن منوط به زنده متولد شدن او است، وگرنه، وصیّت باطل است. 12 جنین به شرط زنده به دنیا آمدن ارث می‏برد؛ هرچند پس از آن بمیرد. در صورتی که پسر یا دختر بودن جنین و نیز تعدّد یا یکی بودن آن نامعلوم باشد سهم دو پسر - به جهت احتیاط - کنار گذاشته می‏شود. 13 همچنین اقرار به نفع جنین در صورتی که اشاره به سبب محتمل بکند، مانند وصیّت و ارث، بلکه در فرض عدم اشاره به سبب نیز صحیح است. 14

نکاح: نام گذاری برای جنین مستحب است. با معلوم بودن جنسیت او، نامی از همان جنس برایش انتخاب می‏گردد؛ و در صورت معلوم نبودن، از نامهای مشترک میان دختران و پسران استفاده می‏شود. نام گذاری جنین به محمّد مستحب است. 15

ظهار و لعان: آزاد کردن جنین محکوم به بردگی بابت کفّاره، کفایت از

کفّاره نمی‏کند. 16 همچنین انکار جنین سبب لعان) ر لعان (نمی‏گردد. 17

عتق و تدبیر: چنانچه کنیزِ باردار آزاد گردد، جنین او نیز - به شرط عدم استثنا - آزاد می‏شود. در اینکه با استثنا نیز آزاد می‏شود یا نه، اختلاف است. 18 آیا حکم تابعیّت، در تدبیر) ر تدبیر (نیز جریان دارد؛ بدین معنا که در تدبیر کنیز حامله، جنین نیز در حکم تدبیر تابع مادر است یا نه؟ مسئله اختلافی است. مشهور فقها، تدبیر کنیز باردار را تدبیر جنین او نمی‏دانند. برخی بین صورت علم به حاملگی کنیز هنگام تدبیر و جهل به آن تفصیل داده و تنها در فرض نخست جنین را نیز مدَبَّر و تابع حکم مادر دانسته‏اند. 19

عتق و تدبیر جنین، خواه به طور مستقل و یا به انضمام مادر صحیح است. در فرض استقلال، تدبیر و عتق او به مادرش سرایت نمی‏کند. 20

صید و ذباحه: تذکیه جنین به تذکیه حیوان است، به شرط آنکه روح در آن دمیده نشده و خلقتش تمام باشد. آیا در صورت دمیده شدن روح در آن نیز همین حکم را دارد؟ مسئله اختلافی است. 21

دیات: سقط جنین، حرام و موجب ثبوت دیه است. دیه آن با توجه به مراحل تکوّن جنین متفاوت است22) ر سقط جنین (.

1. جواهر الکلام 299 - 297. 2 374 /4؛ توضیح المسائل مراجع 340 /1 م 3 619. جواهر الکلام 345 /5. 5 115 - 110. 4 298 /4؛ التنقیح) الطهارة (276 /7؛ المعالم الزلفی/ 6 296. مستمسک العروة 333 /1؛ التنقیح) الطهارة (123- 122 /35. 14 73 - 70 /39. 13 386. 12 27 /28. 11 230 - 229 /25. 10 440 /22. 9 154 / 24. 8 144 - 143 / 21. 7 546 - 544 /1؛ فقه الصادق 15 214 /20. جواهر الکلام 255 /31؛ مهذّب الاحکام 16 258 /25. جواهر الکلام 22 184 - 180 /36. 21 251. 20 210. 19 178. 18 13 /34. 17 201 /33. مهذّب الاحکام 253 /25.