خطاب کلی

توضیح مفهومی

خطاب کلی : خطاب متعلق به عموم مکلّفان

خطاب کلی، مقابل خطاب شخصی بوده و به خطابی گفته می‌شود که به عموم مکلفان تعلق می‌گیرد ـ همه مکلفان، مخاطب آن هستند ـ بی آن که در خطاب، تعدد و تکثری وجود داشته باشد، مانند خطاب‌های: ' یا ایها الناس، یا ایها الذین آمنوا و… '. ملاک در صحت خطاب کلی، امکان انبعاث ـ حرکت به سوی امتثال ـ گروهی از مخاطبان ـ نه همه آنها ـ به سبب رسیدن آن خطاب به آنها است، مانند اوامر الهی که معصیت کاران و کفار ـ که منبعث نمی‌شوند ـ را نیز شامل می‌شود و نیز مانند قوانین عرفی که خلافکاران و قانون شکنان را نیز در بر می‌گیرد.

نکته:

در خطاب‌های شخصی شرایط و خصوصیاتی معتبر است که در خطاب‌های عام، وجود آنها ضرورت ندارد؛ برای مثال، در خطاب پدری به فرزند خود، اگر پدر یقین داشته باشد فرزند از بعث ـ امر کردن ـ او منبعث نمی‌شود ـ مأمورٌبه را انجام نمی‌دهد ـ انشای بعث حقیقی از جانب او نسبت به فرزندش نزد عُقَلا صحیح نیست (مگر این که قصد اتمام حجت داشته باشد که در این صورت، بعث حقیقی نیست) .

اما در خطاب‌های کلی و عام لازم نیست تمام مخاطبان تحت تأثیر امر و بعث قانونگذار قرار گرفته و منبعث شوند، بلکه همین که بیشتر مخاطبان تحت تأثیر قرار گیرند، انشای بعث حقیقی صحیح است، هر چند نسبت به عدم انبعاث برخی از آنها یقین وجود داشته باشد.

منابع

1. انوار الاصول جلد 1 : صفحه 586
2. انوار الاصول جلد 1 : صفحه 473
3. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 144
4. اصول الفقه جلد 2 : صفحه 233
5. المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 144
6. سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه 180
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «خطاب کلی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

خطاب عام، خطاب عمومی، خطاب قانونی عام

اعم

خطابات

وابسته

خطاب شخصی

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه خطاب کلی به زیرصفحه خطاب کلی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 233
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 1 : صفحه 448
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 1 : صفحه 412
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 388، 389
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 83، 84
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 144
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 473، 586
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 144
• تسدید الاصول جلد 1 : صفحه 337
• تهذیب الاصول جلد 1 : صفحه 307، 339، 340، 503
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 280
• سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه 180
• عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 201، 204