سوره عنکبوت

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ سوره عنکبوت

◄ آیه 001 عنکبوت

◄ آیه 002 عنکبوت

◄ آیه 003 عنکبوت

◄ آیه 005 عنکبوت ( علوم قرآنی )

◄ آیه 007 عنکبوت

◄ آیه 008 عنکبوت

◄ آیه 009 عنکبوت

◄ آیه 012 عنکبوت

◄ آیه 016 عنکبوت

◄ آیه 017 عنکبوت

◄ آیه 018 عنکبوت

◄ آیه 020 عنکبوت

◄ آیه 023 عنکبوت ( علوم قرآنی )

◄ آیه 024 عنکبوت

◄ آیه 027 عنکبوت

◄ آیه 029 عنکبوت

◄ آیه 032 عنکبوت

◄ آیه 033 عنکبوت

◄ آیه 038 عنکبوت

◄ آیه 041 عنکبوت

◄ آیه 044 عنکبوت

◄ آیه 046 عنکبوت

◄ آیه 048 عنکبوت

◄ آیه 049 عنکبوت

◄ آیه 050 عنکبوت

◄ آیه 051 عنکبوت

◄ آیه 058 عنکبوت

◄ آیه 060 عنکبوت

◄ آیه 063 عنکبوت

◄ آیه 067 عنکبوت

◄ آیه 069 عنکبوت ( علوم قرآنی )

◄ آیه 10 عنکبوت

توضیح مفهومی

سوره عنکبوت : بیست و نهمین سوره قرآن

خداوند در این سوره با تشبیه کافران در عقاید الحادی خودشان به عنکبوت که سست ترین خانه‌ها را دارد و تار و پودش بوسیله بادها در هم می‌ریزد، سستی بنای اندیشه‌های مشرکان و مادی‌گرایان را بازگو می‌کند که حباب اندیشه‌های ایشان بر سرابی خیالی و پوچ استوار است. آیه 41 این حقیقت را بیان نموده و نام سوره از همین آیه گرفته شده است.

سوره عنکبوت، درگیری ایمان‌آورندگان را با فتنه‌گری‌ها، کارشکنی‌ها و اغواهای مخالفان بیان می‌کند و به مؤمنان، تکالیف و تعهدات و صبر در این راه را یادآوری می‌کند.

از سیاق آیات این سوره و بخصوص آیات اول سوره برمی‏آید که بعضی از کسانی که در مکه و قبل از هجرت، به رسول خدا (ص) ایمان آورده بودند، از ترس فتنه‏ای که از ناحیه مشرکین تهدیدشان می‏کرد، از ایمان خود برگشته بودند، چون مشرکین دست از سر مسلمانان برنمی‏داشتند، و مرتب آنان را دعوت می‏کردند به اینکه از ایمان به آن جناب برگردند، و ضمانت می‏دادند که اگر برگردید هر ضرری از این بابت دیدید ما جبران می‏کنیم، هم چنان که اگر برنگردید بلا به سرتان می‏آوریم، و آن قدر شکنجه‏تان می‏کنیم تا به کیش ما برگردید؛ آیه: «وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لِلَّذِینَ آمَنُوا اتَّبِعُوا سَبِیلَنا وَ لْنَحْمِلْ خَطایاکُمْ...» و آیه شریفه: «وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ فَإِذا أُوذِیَ فِی اللَّهِ جَعَلَ فِتْنَةَ النَّاسِ کَعَذابِ اللَّهِ...» متضمن این معانی است.

و گویا از این عده که از ایمان خود رجوع کرده‏اند کسانی بوده‏اند که رجوع شان به خاطر مجاهدت و تهدید و تشویق پدر و مادرشان بوده، مانند بعضی از فرزندان مشرکین که از آیه شریفه: «وَ وَصَّیْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَیْهِ حُسْناً وَ إِنْ جاهَداکَ لِتُشْرِکَ بِی ما لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما...» این معنا استشمام می‏شود، و این سوره در باره این عده نازل شده است.

پس غرض سوره به طوری که از اول و آخرش و سیاق جاری در سراسرش استفاده می‏شود، این است که: غرض خدای تعالی از ایمان مردم تنها این نیست که به زبان بگویند ایمان آوردیم؛ بلکه غرض، حقیقت ایمان است، که تندباد فتنه‏ها آن را تکان نمی‏دهد، ودگرگونی حوادث، دگرگونش نمی‏سازد، بلکه هر چه فتنه‏ها بیش تر فشار بیاورد، پا برجا و ریشه‏دارتر می‏گردد. پس مردم خیال نکنند به صرف این که بگویند ایمان آوردیم دست از سرشان برمی‏دارند، و در بوته آزمایش قرار نمی‏گیرند، نه، بلکه به یقین امتحان می‏شوند، تا آنچه در دل نهان دارند، ظاهر شود و معلوم شود ایمان است یا کفر: «فَلَیَعْلَمَنَّ اللَّهُ الَّذِینَ صَدَقُوا وَ لَیَعْلَمَنَّ الْکاذِبِینَ». بدین سان، فتنه و محنت یکی از سنت‏های الهی است که به هیچ وجه و در باره هیچ کس از آن گذشت نمی‏شود، همان طور که در امت‏های گذشته از قبیل قوم نوح، عاد، ثمود، قوم ابراهیم، لوط، شعیب و موسی جریان یافت، و جمعی استقامت ورزیده و جمعی دیگر هلاک شدند و در امت‏های حاضر و آینده نیز جریان خواهد داشت، و خدا به کسی ظلم نکرده، و نمی‏کند، این خود امت‏ها و اشخاصند که به خود ظلم می‏کنند. پس کسی که می‏گوید من به خدا ایمان آوردم باید در برابر ایمانش صبر کند، و خدای یگانه را بپرستد و چون قیام به وظایف دینی برایش دشوار و یا غیر ممکن شد، باید به دیاری دیگر مهاجرت کند، دیاری و سرزمینی که در آنجا بتواند به وظیفه‏های خود عمل کند، چون زمین خدا وسیع است، و هرگز نباید به خاطر ترس از گرسنگی و سایر امور زندگی از مهاجرت چشم بپوشد، برای اینکه رزق بندگان به عهده خدا است، «وَ کَأَیِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ یَرْزُقُها وَ إِیَّاکُمْ»؛ و چه بسیار جنبنده که خودش متحمل رزقش نیست بلکه خدا است که رزق آن‌ها و رزق شما را می‏دهد.

و اما مشرکین که مؤمنین را آزار می‏کردند، آنها هم باید بدانند که با این رفتار خود خدا را عاجز نمی‏کنند، بلکه خود این آزارشان همانگونه که فتنه و آزمایش مؤمنین است، فتنه و آزمایش خودشان نیز هست، و چنان نیست که از علم و تقدیر الهی خارج باشد. اما آن چه به عنوان حجت و دلیل برای خود درست کرده و دل بدان خوش کرده‏اند، سخن باطل و دلیل مردودی است که هیچ جا به دردشان نمی‏خورد، و حجت علیه آنان تمام است.

ویژگی‌های سوره عنکبوت:

1. این سوره 69 آیه، 1981 یا 1983 کلمه و 4195 یا 4321 حرف دارد.

2. در ترتیب نزول، هشتاد و پنجمین و در مصحف شریف بیست و نهمین سوره است.

3. پس از سوره روم و پیش از سوره مطفّفین نازل شد.

4. این سوره را مکی دانسته‌اند؛ به جز آیات 1 تا 11 که مدنی است.

5. از سور مثانی و شامل حدود یک حزب از قرآن است.

6. پانزدهمین سوره‌ای است که در آغاز آن حروف مقطعه قرار گرفته است.

7. گفته‌اند یک آیه منسوخ دارد.

مطالب سوره:

1. قانون آزمایش عمومی مانند جنگ‌ها، سختی‌ها و گرفتاری‌ها؛ 2. شفقت خدای متعالی به پیامبر (ص) با بیان بخش‌هایی از سرگذشت پیامبران بزرگ الهی؛ 3. حقوق والدین؛ 4. شیوه مجادله و مناظره با دشمنان؛ 5. بخش‌هایی از سرنوشت اقوام گذشته همچون قارون و فرعون؛ 6. مسئله هجرت و مجاهدت در راه خدا.

منابع

1. جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 451
2. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 98
3. بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 350
4. تفسیر نمونه جلد 16 : صفحه 197
5. تاریخ قرآن : صفحه 585
6. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 62
7. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41
8. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194
9. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
10. شناخت سوره های قرآن : صفحه 283

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره عنکبوت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 029، سوره بیست و نهم قرآن

اعم

سوره های قرآن، سُوَر الم

اخص

آیه 001 عنکبوت، آیه 002 عنکبوت، آیه 003 عنکبوت، آیه 005 عنکبوت ( علوم قرآنی )، آیه 007 عنکبوت، آیه 008 عنکبوت، آیه 009 عنکبوت، آیه 012 عنکبوت، آیه 016 عنکبوت، آیه 017 عنکبوت، آیه 018 عنکبوت، آیه 020 عنکبوت، آیه 023 عنکبوت ( علوم قرآنی )، آیه 024 عنکبوت، آیه 027 عنکبوت، آیه 029 عنکبوت، آیه 032 عنکبوت، آیه 033 عنکبوت، آیه 038 عنکبوت، آیه 041 عنکبوت، آیه 044 عنکبوت، آیه 046 عنکبوت، آیه 048 عنکبوت، آیه 049 عنکبوت، آیه 050 عنکبوت، آیه 051 عنکبوت، آیه 058 عنکبوت، آیه 060 عنکبوت، آیه 063 عنکبوت، آیه 067 عنکبوت، آیه 069 عنکبوت ( علوم قرآنی )، آیه 10 عنکبوت

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره عنکبوت به زیرصفحه سوره عنکبوت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آشنایی با سوره ها : صفحه 17
• اسلام و هنر : صفحه 202
• اعجاز قرآن : صفحه 585
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41، 62
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1-2 : صفحه 36
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 36
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 276
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194
• البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 250
• التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 137، 201
• التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 359
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 98
• بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 350
• تاریخ جمع قرآن : صفحه 202، 289، 294
• تاریخ قرآن : صفحه 585
• تفسیر نمونه جلد 16 : صفحه 197
• جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 451
• جواهر القرآن : صفحه 118، 188
• شناخت سوره های قرآن : صفحه 283
• علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
• پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 144