تشبیه محسوس به معقول

توضیح مفهومی

تشبیه محسوس به معقول : تشبیه مشبّهِ محسوس به مشبّهٌ‌بهِ معقول

«تشبیه محسوس به معقول» یعنی مشبه محسوس به مشبهٌ‌به معقول تشبیه شود. فخر رازی این نوع تشبیه را ممکن نمی‌داند؛ زیرا عقل مستفاد از حس است؛ از این رو، گفته‌اند: «من فقد حساً فقد فَقَدَ علماً». و چون محسوس اصل برای معقول است، تشبیه به آن مستلزم این است که اصل را فرع و فرع را اصل قرار دهیم؛ و این جایز نیست. اما برخی از علما، این نوع تشبیه را جایز، بلکه آن را از لطیف‌ترین تشبیه می‌دانند.

مثال تشبیه محسوس به معقول در قرآن:

1. «إِنَّا لَمَّا طَغَی الْمَاء حَمَلْنَاکُمْ فِی الْجَارِیَةِ» (الحاقه// 11) . در این آیه، فوران آب و پرتاب‌شدن به بیرون به‌ صورت غیر عادی (محسوس) را به حالت تکبر و برتری طلبی انسان (معقول) تشبیه کرده است.

2. «أَجَعَلْتُمْ سِقَایَةَ الْحَاجِّ وَعِمَارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ کَمَنْ آمَنَ بِاللّهِ وَالْیَوْمِ الآخِرِ...» (توبه// 19) .

در این آیه، سقایت حاجیان و تعمیر مسجدالحرام (محسوس) به ایمان (از امور معقول و معنوی) تشبیه شده است.

منابع

1. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 420
2. اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 282
3. اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 234
4. التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 267
5. القرآن و الصورة البیانیة : صفحه 56
6. قرآن ثقل اکبر : صفحه 273
7. الفوائد المشوق الی علوم القرآن و علم البیان : صفحه 70
8. الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 143
9. موسوعة الامثال القرآنیة جلد 2 : صفحه 444
10. معجزه بزرگ ، پژوهشی در علوم قرآن : صفحه 318

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تشبیه محسوس به معقول» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تشبیه حسی به عقلی

اعم

تشبیهات قرآن

وابسته

تشبیه محسوس به محسوس

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تشبیه محسوس به معقول به زیرصفحه تشبیه محسوس به معقول/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آموزش علوم قرآن جلد 3 : صفحه 143
• اسالیب البیان فی القرآن : صفحه 234، 282
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 143، 144
• الاعلام, قاموس التراجم لأشهر الرجال و النساءمن العرب و المستعربین و المستشرقین : صفحه 273
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 420
• البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 478
• التمهید فی علوم القرآن جلد 5 : صفحه 267، 340، 582
• الفوائد المشوق الی علوم القرآن و علم البیان : صفحه 70
• القرآن و الصورة البیانیة : صفحه 56
• قرآن ثقل اکبر : صفحه 273
• معجزه بزرگ ، پژوهشی در علوم قرآن : صفحه 318
• موسوعة الامثال القرآنیة جلد 2 : صفحه 444