تفاوت میان نسخه‌های «تفاسیر اهلسنت»
از دانشنامه علوم اسلامی
جز (۱ نسخه واردشده) |
|
(بدون تفاوت)
| |
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ مهٔ ۲۰۱۶، ساعت ۲۲:۱۱
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تفاسیر اهلسنت : کتاب‌های تفسیری دانشمندان اهلسنّت
معروف‌ترین تفسیرهای اهلسنت را می‌توان به سه دسته عمده تقسیم کرد:
الف) تفاسیر نقلی که به روایات مأثور استناد کرده‌اند:
1. ~تنویر المقباس من تفسیر ابن‌عباس~ (م 68 ق) که فیروزآبادی مؤلف کتاب قاموس (م 817 ق) آن را گرد‌آوری کرده است.
2. تفسیر ابن‌عُیینه، نوشته سفیان بن عیینه (م 198ق) .
3. ~الرغیب فی غریب القرآن~ تألیف محمد بن عمر واقدی (م 207ق) .
4. ~تفسیر إبن أبی‌شیبه~؛ تألیف حافظ ابوالحسن عثمان بن ابی شیبه کوفی (م 239 ق) .
5. ~تفسیر إبن‌ماجه~، تألیف محمد بن ماجه (م 275ق) .
6. ~جامع البیان فی تفسیر القرآن~، تألیف محمد ابن‌جریر طبری (م 310ق) .
7. ~الکشف و البیان عن تفسیر القرآن~ (تفسیر ثعلبی) ، تألیف ابواسحاق احمدبن محمد نیشابوری معروف به ثعلبی (م 427ق) .
8. ~معالم التنزیل~ بغوی؛ ابو محمد حسین بن مسعود بن محمد (م 516 ق) .
9. ~المحرّر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز~ تألیف ابن‌عطیه، ابومحمد عبدالحق ابن غالب بن عبدالرحمان بن غالب محربی (م 541 ق) .
10. ~تفسیر القرآن العظیم~ (تفسیر ابن‌کثیر) ، تألیف عمادالدین ابوالفداء اسماعیل بن کثیر قرشی (م 774 ق) .
11. ~الجواهر الحسان فی تفسیر القرآن~ (تفسیر ثعالبی) ، تألیف ابو زید عبدالرحمان ثعالبی (م 873 ق) .
12. ~الدرّ المنثور فی التفسیر بالمأثور~ تألیف سیوطی، جلال الدین عبدالرحمان بن ابی بکربن محمد (م 911ق) .
13. ~فتح‌القدیر الجامع بین فَنَّی الروایه والدرایه من علم التفسیر~ تألیف محمدبن علی بن محمد شوکانی صنعانی (م 1250ق) .
ب) تفاسیر عقلی و اجتهادی که مبنای آن‌ها بیشتر، استنباطات شخصی است:
1. ~تفسیر جبّایی~، تألیف ابوعلی محمدبن عبدالوهاب بن سلام (م 303 ق) .
2. ~الکشّاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویل~، تألیف ابوالقاسم محمود بن عمر بن احمد زمخشری (م 538 ق) .
3. ~مفاتیح الغیب~ (التفسیر الکبیر، تفسیر فخر رازی) ، تألیف محمد بن عمربن حسین رازی (م 603ق) .
4. ~الجامع لأحکام القرآن~ (تفسیر قرطبی) ، تألیف ابوعبدالله محمدبن احمد انصاری قرطبی (م 671 ق) .
5. ~مدارک التنزیل و حقائق التأویل~ (تفسیر نسفی) ، تألیف عبدالله بن احمد بن محمود نسفی (م 701 ق) .
6. ~أنوار‌التنزیل و أسرارالتأویل~ (تفسیر بیضاوی) ، تألیف عبدالله بن عمر بن احمد (یا: محمد) بن علی فارسی شیرازی بیضاوی (م حدود 683 تا 719ق) .
7. ~غرائب القرآن و رغائب الفرقان~ (تفسیر نیشابوری) ، تألیف نظام الدین حسن بن محمدبن حسین قمی نیشابوری معروف به نظام اعرج (زنده تا سال 730 ق) .
8. ~لباب التأویل فی معانی التنزیل~ (تفسیر خازن) ، تألیف علاء الدین علی بن محمد بن إبراهیم بغدادی مشهور به خازن (م735ق) .
9. ~البحر المحیط فی تفسیر القرآن العظیم~ (تفسیر ابن حیان) ، تألیف اثیر الدین ابوحیان محمد بن یوسف بن علی بن یوسف بن حیان اندلسی غرناطی (م 745 ق) .
10. ~تفسیر الجلالین~ (جلال‌الدین محلی (م 864 ق) و جلال‌الدین سیوطی (م 911 ق) ).
11. ~السراج المنیر فی تفسیر القرآن الکریم~ تألیف خطیب شربینی، شمس الدین محمد بن محمد (م 977ق) .
12. ~إرشاد العقل السلیم إلی مزایا الکتاب الکریم~ (تفسیر ابی‌السعود) ، اثر ابوالسعود محمد بن محمد بن مصطفی عمادی (م 982ق) .
13. ~روح البیان~، تألیف شیخ اسماعیل حقی بروسوی (م 1137ق) .
14. ~ روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم و السبع المثانی~ (تفسیر آلوسی) ، تألیف سید محمودبن عبدالله بغدادی حسنی حسینی (م 1270 ق) .
ج) تفاسیر جدید:
1. ~تفسیر القرآن الکریم~ (المنار فی تفسیر القرآن) ، بخش اول (از ابتدای قرآن تا آیه 126 نساء) با انشای شیخ محمد عبده (م 1323 ق) ، و بخش دوم (آیه 127 نساء تا آیه 53 یوسف) تألیف شاگردش محمد رشید بن علی رضا قلمونی، معروف به رشیدرضا (م 1354 ق) .
2. ~محاسن التأویل~ (تفسیر قاسمی) ، اثر جمال‌الدین محمد قاسمی (م 1332 ق) .
3. ~الجواهر فی تفسیر القرآن الکریم~ (تفسیر طنطاوی) ، تألیف شیخ طنطاوی بن جوهری (م 1358 ق) .
4. ~تفسیر مراغی~، تألیف شیخ احمد مصطفی مراغی (م 1371 ق) .
5. ~فی ظلال القرآن~، تألیف سید بن قطب بن ابراهیم بن حسین بن شاذلی، معروف به سید قطب (م 1386ق) .
6. ~التفسیر الحدیث~ اثر محمد عزة دروزه (م 1404 ق) .
نیز ر.ک:تفسیر اهلسنت.
منابع
- مبانی و روشهای تفسیر قرآن : صفحه (63-65)
- شناخت قرآن : صفحه (553-554)
- التفسیر و المفسرون جلد 1 : صفحه (204-482)
- قرآن پژوهی (هفتادبحث وتحقیق قرآنی) : صفحه 50
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تفاسیر اهلسنت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تفاسیر اشاعره، تفاسیر حنابله، تفاسیر حنفیه، تفاسیر شافعیه، تفاسیر ماتریدیه، تفاسیر مالکیه، تفاسیر معتزله