مورد تزاحم

توضیح مفهومی

مورد تزاحم : مورد صدق تزاحم دو تکلیف فعلی غیر قابل جمع

مورد تزاحم، جایی است که دو حکمی که فعلیت داشته و تعارضی میان آنها در عالم جعل وجود ندارد، بر عهده مکلف قرار می‌گیرد و او قادر به امتثال هر دو با هم نمی‌باشد.

نمونه هایی از تزاحم عبارت است از:

1. تزاحم به خاطر اتحاد متعلق دو حکم از باب صدفه و اتفاق، مانند: باب اجتماع امر و نهی ـ در صورت جواز اجتماع ـ، مثل این که به شستن لباس امر و از غصب، نهی شود، در حالی که آب غیر غصبی نیز در دست‌رس نباشد؛

2. تزاحم میان دو ضدی که هر دو واجب یا هر دو مستحب می‌باشد، مانند این که دو نفر در حال غرق شدن هستند و مکلف فقط قادر به نجات یکی از آنها است؛

3. تزاحم بین مقدمه و ذی المقدمه، مانند آن که حرام، مقدمه واجب قرار گیرد، یا این که واجب، مستلزم حرام گردد؛ برای مثال، نجات غریق مستلزم تصرف در ملک غیر باشد، که در نتیجه، تصرف در ملک غیر، مقدمه نجات غریق خواهد بود؛

4. تزاحم میان دو چیز متلازمی که دو حکم مختلف دارند، مانند این که وجوب احترام به عالمی، با اهانت به عالم دیگر ملازم شود، که اولی واجب و دومی حرام است؛

5. تزاحم میان دو متعلقی که از نظر زمان مختلف‌اند، اما مکلف توان انجام هر دو را ندارد؛ برای مثال، نمازگزار فقط توان انجام یک رکوع را دارد و نمی‌تواند هم در رکعت اول و هم در رکعت دوم رکوع به جا آورد.

منابع

1. اصول الفقه جلد 2 : صفحه (194-195)
2. شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه (411-414)
3. مقالات اصولی : صفحه (101-102)
4. المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه (37-38)
5. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 520
6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «مورد تزاحم» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

موارد تزاحم

وابسته

تزاحم ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مورد تزاحم به زیرصفحه مورد تزاحم/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 370
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 234، 503
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه (194-195)، 198
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه (37-38)، 38
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 520
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 219
• شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه (411-414)
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 91
• مقالات اصولی : صفحه (101-102)
• مقالات الاصول جلد 1 : صفحه 371
• منتقی الاصول جلد 3 : صفحه 38، 39، 60
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 306