قدرت ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

قدرت ( اصول فقه ) : توانایی انجام یا ترک فعل از روی اراده و اختیار

قدرت به معنای توانایی انجام فعل و یا ترک آن، از روی اراده و اختیار است.

در کتاب ' التعریفات ' آمده است:

' هی الصفة التی یتمکن الحی من الفعل و ترکه بالارادة ' .

در میان اصولیون، مشهور است که قدرت از شرایط عامه تکلیف محسوب می‌گردد؛ یعنی اگر مکلف عاجز باشد و نتواند مأموربه را در خارج انجام دهد، هیچ تکلیفی متوجه او نمی‌گردد، زیرا با فقدان شرط، مشروط نیز محقق نمی‌شود.

برخی از اصولی‌ها اعتقاد دارند قدرت، شرط تکلیف نیست، هم چنان که علم نیز شرط تکلیف نیست، بلکه سبب معذور بودن در مخالفت با مولا و عقاب نشدن مکلف می‌شود، زیرا خطاب مولا به صورت عام بوده و شامل همه مکلفان ـ عاجز و غیر عاجز ـ می‌گردد، اما عقل، شخص ناتوان را در مخالفت با تکلیف مولا به علت ناتوانی او معذور دانسته و عقاب را از او ساقط می‌داند.

نکته اول:

درباره شرعی یا عقلی بودن قدرتی که شرط تکلیف است اختلاف وجود دارد؛ مرحوم ' میرزای نایینی ' اعتقاد دارد مقصود از قدرت، قدرت شرعی است، اما بیشتر اصولی‌ها معتقدند آن قدرت، قدرت عقلی و تکوینی است.

نکته دوم:

قدرت شرعی به قدرتی گفته می‌شود که در خطاب شارع اخذ شده و برای حصول آن دو شرط لازم است:

1. شخص عقلاً بر انجام تکلیف قدرت داشته باشد (وجود قدرت تکوینی) ؛

2. تکلیف فعلی مضاد با آن وجود نداشته باشد (عدم ابتلا به منافی) .

نکته سوم:

در قدرت عقلی، امر به ' صرف الوجود طبیعت ' تعلق گرفته است، اما در قدرت شرعی امر بر روی ' طبیعت مقدوره ' رفته است.

منابع

1. شرح اصول فقه جلد 2 : صفحه (289-290)
2. سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (186-204)
3. المعجم الاصولی : صفحه 798
4. کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم جلد 2 : صفحه 1182
5. اصول الفقه جلد 1 : صفحه (305-306)
6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

شرایط عامه تکلیف ( اصول فقه )

وابسته

ارتفاع قدرت، رجحان متعلق نذر

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قدرت ( اصول فقه ) به زیرصفحه قدرت ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 150، 275، 299
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 251
• اصول الاستنباط : صفحه 258
• اصول السرخسی جلد 1 : صفحه 65، 67، 68، 69
• اصول الفقه جلد 1 : صفحه (305-306)، 306
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 211، 214، 215، 218
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 2 : صفحه 273
• المحصول فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 84، 88
• المحکم فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 255
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 29، 279
• المعجم الاصولی : صفحه 798
• انوار الاصول جلد 1 : صفحه 479
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 62، 64
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 323، 331، 338
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 205، 207، 209، 211، 215
• سیری کامل در اصول فقه جلد 6 : صفحه (186-204)
• شرح اصول فقه جلد 2 : صفحه (289-290)
• فوائد الاصول جلد 1 : صفحه 325
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 55
• کتاب التعریفات : صفحه 74
• کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم جلد 2 : صفحه 1182
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 85، 88، 89
• منتقی الاصول جلد 2 : صفحه 166، 192، 194
• منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 127، 138
• نهایة الافکار جلد 1 : صفحه 306، 414