آیه لحن القول (علوم قرآنی )

توضیح مفهومی

آیه لحن القول ( علوم قرآنی ) : آیه 30 محمّد (ص) ، در باره منافقان و امکان شناخت آنان از لحن گفتارشان

به آیه 30 سوره محمّد (ص) که راجع به منافقان است «آیه لحن القول» و «آیه منافقان» می‌گویند: «وَ لَوْ نَشاءُ لَأَرَیْناکَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِیماهُمْ وَ لَتَعْرِفَنَّهُمْ فِی لَحْنِ الْقَوْلِ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ أَعْمالَکُمْ»؛ «و اگر ما بخواهیم آنها را به تو نشان می‏دهیم تا آنها را با قیافه‏هایشان بشناسی، هر چند می‏توانی از طرز سخنانشان آنها را بشناسی، و خداوند اعمال شما را می‏داند».

در این آیه و آیات قبل و بعد از آن به بخشی از صفات و نشانه‏های منافقین اشاره شده، و مخصوصا بر این معنا تاکید دارد که اینها تصور نکنند برای همیشه می‏توانند چهره درونی خود را از پیامبر (ص) و مؤمنان مکتوم دارند، و خود را از رسوایی بزرگ برهانند. قرآن به پیامبر (ص) می‌فرماید: اگر بخواهیم، در چهره‏های آنها علامتی می‏گذاریم که با مشاهده آن علامت از نفاقشان آگاه شوی، و آشکارا آنها را ببینی. سپس می‏افزاید: هر چند الان هم می‏توانی از طرز سخنانشان آنها را بشناسی.

«لحن» عبارت از این است که سخن را از قواعد و سنن خود منحرف سازند، یا اِعراب خلافی به آن دهند، و یا از صورت صراحت به کنایه و اشاره بکشانند، و منظور در آیه مورد بحث همان معنای سوم است یعنی این منافقان بیماردل را از کنایه‏ها و نیشها و تعبیرات موذیانه و منافقانه‏شان می‏توان شناخت. هر جا سخن از جهاد است آنها به نحوی در تضعیف اراده مردم می‏کوشند، هر جا سخن از حق و عدالت است آن را به سوی دیگری منحرف می‏سازند، و آنجا که از نیکان و پاکان و پیشگامان اسلام سخن به میان می‏آید به نحوی می‏کوشند آنها را لکه‏دار و کم اعتبار کنند. لذا در حدیث معروفی از ابوسعید خدری نقل شده است که می‏گوید: منظور از «لحن القول» بغض علی بن ابی طالب (ع) است، و ما منافقان را در عصر پیامبر (ص) از طریق عداوت با علی (ع) می‏شناختیم. اصولا ممکن نیست انسان چیزی را در دل داشته باشد و بتواند برای مدت طولانی آن را چنان مکتوم دارد که حتی در کنایات و اشارات و لحن کلام او ظاهر نشود، لذا در حدیثی از امیر مؤمنان علی (ع) می‏خوانیم: هیچکس چیزی را در دل پنهان نمی‏کند مگر اینکه در سخنانی که از دهان او ناآگاه می‏پرد و صفحه صورتش آشکار می‏شود.

منابع

1. تفسیر نمونه جلد 21 : صفحه 478
2. التبیان فی تفسیر القرآن جلد 9 : صفحه 305
3. مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 9 : صفحه 160
4. الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 6 : صفحه 66
5. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 243
6. التفسیر الکبیر جلد 28 : صفحه 59
7. تفسیر نور الثقلین جلد 5 : صفحه 44

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیه لحن القول ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

آیه 030 محمد (ص)، آیه منافقان

اعم

اسامی آیات، سوره محمد (ص)

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه لحن القول (علوم قرآنی ) به زیرصفحه آیه لحن القول (علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• التبیان فی تفسیر القرآن جلد 9 : صفحه 305
• التفسیر الکبیر جلد 28 : صفحه 59
• الدر المنثور فی التفسیر بالماثور جلد 6 : صفحه 66
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 243
• تفسیر نمونه جلد 21 : صفحه 478
• تفسیر نور الثقلین جلد 5 : صفحه 44
• مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 9 : صفحه 160