اخبار ترجیح به موافقت کتاب

توضیح مفهومی

اخبار ترجیح به موافقت کتاب : روایات دلالت کننده بر ترجیح حدیثِ مطابق با آیات قرآن

مراد از اخبار ترجیح به موافقت کتاب، اخباری است که ملاک رجحان یکی از دو خبر متعارض نامتعادل را بر دیگری، موافقت آن خبر با کتاب خدا می‌داند؛ به این بیان که اگر دو حدیث با یک دیگر تعارض کنند و یکی از آنها موافق و دیگری مخالف قرآن باشد، حدیث موافق قرآن رجحان دارد؛ برای مثال، در قرآن آمده است: «هو الذی خلق لکم ما فی الارض جمیعا» ' خداوند هر آن چه را در زمین است برای شما آفریده است '، حال اگر دو حدیث متعارض وارد شده باشد که یکی حکم به حلیت گوشت الاغ و دیگری حکم به حرمت آن داده باشد، در این جا حدیث اول چون موافق با ظاهر آیه است، بر دیگری رجحان دارد.

روایات زیادی در این مورد وارد شده که به برخی از آنها اشاره می‌شود:

1. مقبوله ' عمر بن حنظلة ' که در فراز سوم آن آمده است:

«قال: ینظر فما وافق حکمه حکم الکتاب و السنّة و خالف العامة فیؤخذ به و یترک ما خالف الکتاب و السنة و وافق العامة»' در آن دو حدیث نظر شود و به حکم هر کدام از آن دو که موافق کتاب و سنت و مخالف عامه است عمل شود و آن روایتی که مخالف کتاب و سنت و موافق عامه است کنار گذاشته شود ' ؛

2. روایت ' حسن بن جهم ' از امام هشتم (ع) ، که حضرت می‌فرماید:

'… ما جائک عنا فقسه علی کتاب الله (عزوجل) و احادیثنا فان کان یشبههما فهو منّا و ان لم یکن یشبههما فلیس منّا '.

در این که آیا مضمون روایات مربوط به موافقت و مخالفت کتاب، ترجیح یکی از دو حجت بر دیگری، و یا تمییز حجت از لا حجت است، میان اصولیون اختلاف است:

مرحوم ' آخوند خراسانی ' در ' کفایة الاصول ' بر این باور است که اخبار ترجیح به موافقت کتاب، مربوط به تمییز حجت از لا حجت است، نه ترجیح یکی از دو حجت بر حجت دیگر .

مرحوم ' مظفر ' در ' اصول فقه ' بین روایاتی که در مقام بیان مقیاس حجیت‌اند و روایاتی که در مقام بیان ترجیح‌اند، تفصیل داده است؛ به این بیان که روایات دسته اول را مربوط به تمییز حجت از لا حجت و روایات دسته دوم را مربوط به ترجیح یکی از دو حجت بر حجت دیگر دانسته است .

منابع

1. بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 349
2. بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 360
3. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 554
4. فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 818
5. الموجز فی اصول الفقه : صفحه 414
6. المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 503
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

اخبار ترجیح

وابسته

موافقت کتاب

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اخبار ترجیح به موافقت کتاب به زیرصفحه اخبار ترجیح به موافقت کتاب/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 228
• القرآن الکریم سوره 2 ، آیه 29
• الکافی جلد 1 : صفحه 67
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 503، 504
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 180
• الموجز فی اصول الفقه : صفحه 414
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 553، 554، 559
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 318، 349، 350، 357، 360، 369، 382
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 471، 474
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 818
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 790
• کفایة الاصول : صفحه 505
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 196
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 196
• وسائل الشیعه جلد 18 : صفحه 87