آیه تهلکه (اصول فقه )

توضیح مفهومی

آیه تهلکه ( اصول فقه ) : آیه 195 سوره بقره، از آیات دلالت کننده بر وجوب شرعی احتیاط

آیه تهلکه « و لا تلقوا بایدیکم الی التهلکة » آیه‌ای است که به منظور اثبات احتیاط شرعی به آن استناد شده است؛ به این بیان که حکم به ترخیص و انجام فعل در چیزهایی که احتمال حرمت آنها داده می‌شود (محتمل الحرمة) - هر چند دلیل معتبری بر حرمت آنها اقامه نشده - از مصادیق ' به هلاکت انداختن نفس ' بوده و حرام است، بنابراین چاره‌ای جز احتیاط در مشتبهات نیست.

به بیان دیگر، اخباری‌ها می‌گویند: مکلف گاهی توجه ندارد که ممکن است استعمال دخانیات در عالم واقع حرام باشد؛ در این صورت، اگر وی مرتکب چنین فعلی شود نهی آیه شریفه شامل او نمی‌شود؛ ولی اگر مکلف، به حکم واقعی استعمال دخانیات توجه داشته باشد و احتمال حرمت واقعی آن را بدهد و با این حال مرتکب آن شود، مصداقی از به هلاکت انداختن نفس محقق می‌شود که آیه شریفه، از آن نهی کرده است.

به استدلال اخباری‌ها جواب هایی داده شده است، از جمله:

1. اگر مکلف احتمال حرمت استعمال دخانیات بدهد و دلیل معتبری به او اجازه ارتکاب آن را ندهد، در صورت ارتکاب، از مصادیق به هلاکت انداختن نفس شمرده می‌شود، اما اگر دلیل معتبری بر حرمت عمل وجود نداشته باشد و مکلف برای انجام آن، به ادله‌ای که دلالت بر ترخیص از ناحیه شارع دارد، مثل حدیث رفع، حدیث سعه و…، استناد بکند، دیگر از مصادیق به هلاکت انداختن نفس شمرده نمی‌شود.

2. نهی در آیه، نهی ارشادی است.

3. این آیه در سیاق آیات جهاد است و با ملاحظه قبل و بعد آن، نتیجه‌ای عکس تصور ابتدایی به دست می‌آید، زیرا می‌فرماید: ' خود را برای نبرد با دشمن آماده نموده و با او مبارزه کنید سپس می‌فرماید: « و لا تلقوا بایدکم الی التهلکة » یعنی اگر در خانه نشستید و برای جهاد آماده نشدید، این عمل شما به هلاکت انداختن نفس است.

منابع

1. منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 323
2. فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 339
3. انوار الاصول جلد 3 : صفحه 67
4. ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 482
5. سیری کامل در اصول فقه جلد 11 : صفحه (302-307)
6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «آیه تهلکه ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره بقره : 195

اعم

آیات احتیاط

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه آیه تهلکه (اصول فقه ) به زیرصفحه آیه تهلکه (اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 191
• القرآن الکریم سوره 2 ، آیه 195
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 396
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 67
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 482
• بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 83
• تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 192
• سیری کامل در اصول فقه جلد 11 : صفحه (302-307)
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 339
• مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 298
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 459
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 5 : صفحه 323