نمایش مبدأ برای وقف سجاوندی

== توضیح مفهومی ==

'''وقف سجاوندی''' : مراتب وقف از نظر ابوجعفر طیفور سجاوندی

علاّمه شیخ عبدالله ابو جعفر محمدبن ابی‌یزید طیفور سجاوندی (م506 ق) ملقب به شمس‌الدین از قاریان قرآن، و نخستین کسی بود که نشانه‌های وقف را برای راهنمایی درست خواندن قرآن بکار برد. این نشانه‌ها را به نام او سجاوندی، و قرآنی را که این نشانه‌ها در آن بکار رود «قرآن سجاوندی» خوانند. وی برای وقف 5 مرتبه قائل است:

1. وقف لازم: در مواردی وقف را لازم گویند که اگر وقف نشود، خلاف مقصود به ذهن شنونده القا می‌شود؛ مثل وصل کردنِ: «'''وَمَا هُم بِمُؤْمِنِینَ'''» (بقره//8) به فراز بعد از آن، یعنی: «'''یُخَادِعُونَ اللّهَ'''» (بقره//9) که توهم می‌شود قسمت اخیر، صفت برای مؤمنین است.

2. وقف مطلق: مواردی که ابتدای به عبارت بعدی امری نیکو است، مثل اسمی که مبتدا واقع شده در: «'''کَبُرَ عَلَی الْمُشْرِکِینَ مَا تَدْعُوهُمْ إِلَیْهِ اللَّهُ یَجْتَبِی إِلَیْهِ مَن یَشَاء...'''» (شوری//13) ، و فعل مستأنف (یَعْبُدُونَنِی) در «'''وَلَیُبَدِّلَنَّهُم مِّن بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا'''» (نور//55) ، و مفعولِ فعل محذوف در: «'''وَعْدَ اللّهِ حَقًّا'''» (نساء//122) ، و شرط در: «'''صُمٌّ وَبُکْمٌ فِی الظُّلُمَاتِ مَن یَشَإِ اللّهُ یُضْلِلْهُ'''» (انعام//39) ، و استفهام در: «'''وَاللّهُ أَرْکَسَهُم بِمَا کَسَبُواْ أَتُرِیدُونَ أَن تَهْدُواْ مَنْ أَضَلَّ اللّهُ'''» (نساء//88) ، و نفی در: «'''وَرَبُّکَ یَخْلُقُ مَا یَشَاء وَیَخْتَارُ مَا کَانَ لَهُمُ الْخِیَرَةُ'''» (قصص//68) .

3. وقف جایز: مواردی که برای هر یک از وقف و وصل، وجه رجحانی موجود است، مثل: «'''والَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِمَا أُنزِلَ إِلَیْکَ وَمَا أُنزِلَ مِن قَبْلِکَ وَبِالآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ'''» (بقره//4) که واو عطف در: + «وَبِالآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ» اقتضای وصل دارد، و تقدیم مفعول بر فعل مقتضی وقف است.

4. وقف مجوَّز: مواردی که عامل و مقتضی وصل قوی تر است اما وجهی برای وقف هم موجود است، مثل: «'''أُولَئِکَ الَّذِینَ اشْتَرَوُاْ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا بِالآَخِرَةِ فَلاَ یُخَفَّفُ عَنْهُمُ الْعَذَابُ وَلاَ هُمْ یُنصَرُونَ'''» (بقره//86) که فاء سببیت و جزاء در: «فَلاَ یُخَفَّفُ عَنْهُمُ» مقتضی وصل است اما نظم کلام بر سیاق استیناف، مجوِّز وقف است.

5. وقف مرخَّص: مواردی که عبارت بعدی، مستغنی از ماقبل نیست اما به سبب طول کلام و انقطاع نفس، رخصت در وقف داده می‌شود و لازم نیست که دوباره برگردد و وصل کند؛ زیرا جمله مابعد، قابل فهم است، مثل: «'''الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الأَرْضَ فِرَاشاً وَالسَّمَاء بِنَاء وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء'''» (بقره//22) که عبارت: «وَأَنزَلَ مِنَ السَّمَاء مَاء» به دلیل عود ضمیر به ماقبل، مستغنی از سیاق کلام نیست اما خود جمله به تنهایی قابل فهم است.
=== منابع ===
#الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#287 (287-289)]
== اصطلاح‌نامه ==
=== اعم ===
:[[اعم::وقف ( علوم قرآنی )]]
== منابع ==
*[[منبع::الاتقان فی علوم القرآن جلد 1]] : ''صفحه'' [http://islamicdoc.org/Multimedia/fbook/1233/1233_1.htm#287 (287-289)]
[[رده:وقف سجاوندی]]
[[کد::251818| ]]